नेवा: अनलाइन न्युज – ललेन्द्र शाक्य | २०८० मङ्सिर १, शुक्रबार १३:१२:५८

नेपाल सरकारं सामाजिक संजाल टिकटक प्रतिबन्ध यायेधुंकाः आः आपाःसिनं न्यनाच्वंगु खँग्वः खः ‘भीपीएन’ ।

मन्त्रिपरिषदं टिकटक बन्दया निर्णय यायेधुंकाः नेपाल दूरसंचार प्राधिकरणं फुक्क इन्टरनेट सेवा प्रदायकयात पौ च्वयाः टिकटक प्रतिबन्धया निर्णय कार्यान्वयन यायेत निर्देशन ब्यूगु खः ।

वधुंका: नेपाःया फुक्क धयाथें इन्टरनेट सेवा प्रदायकं थः ग्राहकपिन्सं टिकटिक चलेयाये मज्यूगु याःगु दु । तर सुं सुं प्रयोगकर्तां भीपीएन छ्यलाः टिकटक चलेयानाच्वंगु दु ।

कम्प्युटर एसोसिएसन अफ नेपाल (क्यान) या महासचिव चिरञ्जिवी अधिकारीया कथं बुधवाःतक थ्यंमथ्यं १ लखया जःखः भीपीएन छ्यलाबुला जूगु तथ्यांक दु । थ्व तथ्यांक न्हियान्हिथं अप्वयाः वयाच्वंगु क्रम न्ह्यानाच्वंगु अधिकारीया धापू दु ।

छु खः भीपीएन ?

‘भर्चुअल प्राइभेट नेटवर्क’ अर्थात् ‘भीपीएन’ झीसं छ्यलेगु उपकरण मेमेगु कम्प्युटर दथुया इन्टरनेटयात सुरक्षित संजाल स्थापित याइगु प्रविधि खः । थुकिं उपकरण व मेमेगु कम्प्युटरया दथुइ तां अर्थात् पुलया ज्या यानाबिइ ।

सामान्यतया झीसं अनलाइन जूबलय् झीसं छ्यलाः वयाच्वनागु उपकरणपाखें इन्टरनेट सेवा प्रदायकया माध्यम जुयाः इन्टरनेटया तःधंगु संजालय् स्वाइ । तर भीपीएनं झीत मेगु छगः कम्प्युटरपाखें इन्टरनेटया संजालय् स्वानाबिइ, थुकिं यानाः झीगु म्हसीका गोप्य जुयाच्वनी ।

आपालं भीपीएन ज्याकुथि प्रयोजनया नितिं जक छ्यले ज्यूगु कथं दयेकूसां नं आः वयाः थुकिया पहुँच व्यक्तिगत रुपं नं जुयावःगु दु । खासयानाः गुगु वेबसाइटय् पहुँच थ्यंकेफइमखु व वेबसाइटय् पहुँच थ्यंकेगु नितिं भीपीएन छ्यलाबुला याइगु खः । थुकिया नितिं झीसं छुं भीपीएन निःशुल्क छ्यलाबुला यानाच्वंगु दइसा छुं दां पुलाः ।

भीपीएन गुलि सुरक्षित ?

साइबर सुरक्षा विज्ञ लिसें भैरव टेक्नोलोजीया सीईओ विजय सेनिहाङ लिम्बुया कथं साधारणतया भीपीएन सुरक्षित मजूसां नं थुकियात सुरक्षित यानाः छ्यलाबुला यायेफइगु धाःगु दु । तर, निःशुल्क छ्यलाबुला यायेज्यूगु भीपीएनया पलेसा दां पुलाः छ्यलाबुला यायेज्यूगु भीपीएनत सुरक्षित जुइगु लिम्बुया धापू दु ।

लिम्बुं धाःगु दु, ‘निःशुल्क दइगु फुक्क भीपीएनत सुरक्षित जुइमखु । सितिकं दइगु भीपीएनपाखें ¥यानरमवेयर भाइरसत नं डाउनलोड जुइ । थुकिं भीपीएनपाखें चलेयाइगु फुक्क नेटवर्कय् लिच्वः लाकेफु ।’

लिम्बुं धाःगु दु, ‘भीपीएनयात सुरक्षित रुपं चलेयाये ज्यूसां नं फेसबुक लिसेंया सामाजिक संजाल चलेयानाच्वनेगु सुरक्षित तरिका धाःसा मखु, थुकिं डिभाइसय् दूगु मेमेगु सामाजिक संजालयात लिच्वः लाकेफु । सितिकं दइगु भीपीएनं मेगु माल्वेअरत वयाः झीगु डिभाइसय् च्वनी, गुकिं छेँनिसें अफिसतकया डेटा चोरी जुइगु खतरा अप्वयेफु ।’

ह्याक जुइगु जोखिम !

थुखे, गुलिखे भीपीएनतसें थीथी माध्यमपाखें झीसं चलेयायेगु उपकरणय् स्पाइवेअर, माल्वेअरयात लँपु बिइगु माध्यमया रुपं दयेकातःगु कम्प्युटर एसोसिएसन अफ नेपाल ‘क्यान फेडरेसन’या महासचिव चिरञ्जीवी अधिकारीं धाःगु दु । थुकिं यानाः झीगु छेँय् चलेयायेगु निसें अफिसय् चलेयायेगु डिभाइसत तकं जोखिमय् लायेफु।

अधिकारीं धाःगु दु, ‘निःशुल्क भीपीएन छ्यलाः झीपिं प्रायः छगू हे उपकरण छेँय् नं चलेयानाच्वनागु दइ । अले अफिस वयेबलय् नं वहे उपकरण छ्यलाः अफिसय् ज्या यानाच्वंगु दइ । तर भीपीएनं झीगु सामाजिक संजालया खातात, कर्पोरेट अफिस, सरकारी ज्याकुथि ब्यांकिङ सुचंत चोरीया जोखिम उच्च जुइ ।’

ह्याकरपिन्सं इन्क्रिप्ट यानाः थीथी माध्यमपाखें माल्वेअर छ्वयाहइगु जूगुलिं उकी छगू क्लीक जुइखतं झीगुपाखें सुचंत चोरी जुइगु जोखिम उच्च जुइगु अधिकारीया धापू दु ।

अधिकारीं धाःगु दु, ‘झीसं भीपीएन छ्यलाबुला यायेबलय् तस्वीरया माध्यमपाखेंकोडत छ्वयाहइ व भेरिफाइ याकेबिइ । झीपिं व खँ अपुक हेभेरिफाइ यायेगु पाखे वनी । सितिकं भीपीएन दइगु लोभय् थुकिं झीगु सुचंत चोरी जुयाच्वनी । लिपा छक्वलं आक्रमण जुइ व लिपा ह्याकरं झीगु अकाउन्ट ह्याक यानाबिइ ।’

सुनां फेसबुक वा टिकटकय् भीपीएन छ्यलेत सुझाब ब्यूगु आधारय् जक थुज्वःगु सफ्टवेयरत चलेयाये मज्यूगु वया सुझाब दु ।

अधिकारीं धाःगु दु, ‘भाइरसत व मलिशस कोडत ला अतिकं ब्वलनी । छिसं क्लिक यानादिल धाःसा छि पासापिन्त नं थ्यनेफु व छितः विश्वास यानाः इमिसं व क्लिक यानाः अझ नं ब्वलंकाः बिइ व ह्याक जुइगु जोखिम जुइ ।’

Categorized in बजाः