- विजयकृष्ण

डा. बाबुराम भट्टराई मदुगु खःसा नेतातसें ला ५ गू विकास क्षेत्रयातहे ५गू प्रदेश याइगु खइ । वयकः मदुगु खःसा संघीय आयोगं अन्तिम सीमांकन याइगु धकाः ७५ गू जिल्लाय् नं थीगु खँ ल्हाइमखु जुइ । तर वय्कः दयाः छु जुल ले ? वय्कः दुगुलिं न्हूगु खोल धाःसा वःगु दु । तर संघीयता वःसां नं छगू जक जातिया वर्चस्व कायमहे यायेगु गुगु उद्देश्य व अभिप्राय नेतातय्के दुगु खः, उकियात धाःसा वय्कलं नं हाकु तिने मफु । सायद वय्कः स्वयं नं पृथ्वीनारायण शाहं नीस्वंगु खसतय्गु राज्ययात क्वःथलीम्ह गद्दार धकाः थःगु जाति दुने धाइगु अवस्था वयेकेत तयार मदु । अथे जूगुलिं सीके लालं ला धयाब्यूगुहे खः, थ्व गोरखा साम्रज्ययाहे निरन्तरता खः । तर झीसं साम्राज्य थ्यंक धयाः झीपिं उपनिवेशय् लाःपिं थ्यंक धायेमखु, गोरखा राज्ययाहे निरन्तरता धाःसा पक्का खः।

झीसं २५०दँ न्ह्यः त्वाःदःगु झीगु ऐतिहासिकताया निरन्तरता मालाच्वना । तर सत्ताय् दुपिसं २५० दँ न्ह्यःनिसें न्ह्याःगु इतिहासया क्रमयात कायमहे यानाबिल । निरन्तरता बीगु ल्याखं न्ह्याः बन । झीसं नेवाःतय्गु बस्ती दुगु लागा मेगु जिल्लाय् लाःसां स्वायेमाः धकाः धया, इमिसं पर्साय् लाःगु गाविस नं ३ नम्बर प्रदेशय् तयाः थःगु जातिया मनूतय्त सुरक्षित यायेगु ज्या यात । इमित ला सर्लाहीया हरिवन नं ३ नम्बरय् लाकेगु इच्छा दु जुइ, तर छु याये ? स्वायेगु थाय् मदु । सुर्खेतया मागया नं सम्बोधन जुल कर्णालीया मागया नं सम्बोधन जुल, तर थारु व मगः व मधेसीतय्गु मागया सम्बोधन मजू ।

अथेला एमाओवादीया दावीकथं प्रदेश निर्माणय् संयुक्त पहिचानयात कायम यायेगु ज्या जूगु मदु धकाः नं धायेगु थाय् मदु । १ नम्बर प्रदेश लिम्बूवान, खम्बूवान व कोचिलाया संयुक्त प्रदेश, २ नम्बर मधेस प्रदेश, ३ नम्बर नेवाः व ताम्सालिङ्गया संयुक्त प्रदेश, ४ नम्बर मगरात व तमुवान प्रदेश ५ व ६ मिश्रित प्रदेश, ७ नम्बर खसान प्रदेश । तर १ प्रतिशत तक जनसंख्या दुपिन्त प्रदेश स्तरय् तयेमाः धकाः धइगु मान्यताकथं थारुतय्त संयुक्त प्रदेश नं मदु । मेखे प्रदेशया नामांकन पूर्वनिर्धारित मजूबलय् ऐतिहासिकता दुगु तर जनसंख्याया ल्याखं अल्पमतय् लायेधुकुगु अवस्थाय् उकथंया संयुक्त प्रदेश खः धकाः धायेगु ज्या आत्मरति जक जूवनी व एमाओवादी थुज्वःगु दलया निम्तिं स्पष्टीकरण बीगु लँपु जक जूवनी ।

संघीयताया सीमांकन मिले मजूू धकाः धयाः मधेसी व थारु आन्दोलनय् दु धाःसा, नेवाः, मगः तामाङ्ग, गुरुङ्ग आदि संघर्षय् कुहाँ वःगु मदु । माग पूमवंगु धासें जनजाति महासंघं आन्दोलनया घोषणा याःगु दु । तर थ्व प्रतिक्रियात्मक आन्दोलन म्हो व प्रतिकात्मक आन्दोलन आपाः जुइगु संभावना खनेदयाः च्वंगु दु । मेखे पहिचान पक्षधर दलतय्गु आन्दोलन व संघर्ष नं कायमहे जुयाच्वंगु दु । थुकिं तत्काल छुं लिच्वः पिहाँ वइगु सिकं हक अधिकारया निम्तिं संघर्ष जुयाः क्रमिक रुपं न्ह्याः बनीगु संघर्ष जुइगु संभावना आपाः खनेदु । 

समग्र राजनीतिक दृष्टिकोणं स्वयेगु खःसा अग्रगमन जुइमफुसां प्रतिगमनयात पनेगु ज्या धाःसा आः जूगु दु । संघीयता धइगुहे देय् कुचा थलीगु, जातीय ल्वापु थलीगु ज्या खः,  हिन्दू राष्ट्र माः धइगु थुज्वःगु प्रतिगामी विचाःयातहे सर्वसाधारणं समर्थन याइगु जुयाच्वंगु दु । नेपाःमि जनताया चेतनास्तर अझ नं सामन्ती पुरातनपन्थी खनेदु । थुज्वःगु अवस्थाय् अग्रगामी चिन्तन दुपिं मनूतसें नेतातसेंहे सही निर्णय यायेमाःगु जुयाच्वंगु खः । थ्व ल्याखं गणतन्त्र, संघीयता, समावेशिता, धर्मनिरपेक्षता थुज्वःगु खँयात ल्यंकेगु नं छगू हाथ्याया हे खँ खः । २००७, २०४६ व २०६२/६३ स स्वकः तक जनआन्दोलन जुइगु, पंचायतया विरुद्ध ३०दँ तक व गणतन्त्रया निम्तिं १०दँ तक संघर्ष व युद्ध जुइगु तर सत्ताय् वहे प्रतिगामीत सत्तासीन जुयाः जनतां संघर्षया बाखं जक दयेका जुइमाःगु स्थिति नं वय्के मज्यू । तर उकिं उपलब्धिया रक्षा ला जुइहेमाः । तर अथे धायेवंतु संघर्षयात विसर्जन यायेगु विचाः नं विसर्जनवादीहे जूवनी । उकिं मूल राजनीतिक उपलब्धिया रक्षा यासें थःगु जातिय, भाषिक व पहिचानया आन्दोलनयात सशक्त दयेका यंकेगु थौंया माग खः ।