न्ह्यब्वःम्ह ः पशुपतिमान पःमां

श्री गणेद्यःयात ज्वजलपे, श्री सरस्वतीयात ज्वजलपे, श्री स्वस्थानी परमेश्वरीयात ज्वजलपे ।।

थनंलि आः मत्र्येमण्डलया खँ नि ल्हाये । लंका धयागु टापु देसय् रावण नांयाम्ह दैत्य छम्ह दयाच्वन । व रावण सदां गोकर्णय् वयाः तसकं कष्ट नयाः श्री महाद्यःयात सेवाभावं पूजा यानाः प्याखं ल्हुयाः म्ये हालाः ताःकाल तक तपस्या यानाच्वन । छन्हु महाद्यः भाङ धतुर, गजिं कायेका अचेत जुयाच्वंबलय् रावणं महाद्यःया पालि भ्वपुयाः मृदङ थानाः कथंकथं प्याखं हुलाच्वन । रावणया सेवाभाव व प्याखं ल्हूगु खनाः महाद्यः नशां कायेकाच्वंगु सुरय् अतिकं लय्तायाः “छन्त छु यः बरप्रसाद फ्वँ” धयाः बिज्यात । महद्यःया उजं न्यनाः रावणं “हे प्रभू ! छलपोलया दयां सकतां दु, छुं फ्वने तातुना मदु” धाःगु न्यनाः “न्ह्यागुसां छगू फ्वँ” धकाः कर याःगुलिं आः छु फ्वने धकाः बिचाः यानाः “प्रभू ! मेगु छुं फ्वने इच्छा मदु । बियेगु हे खःसा छलपोलया मुलय् फ्यतुनाच्वंम्ह पार्वती छम्ह फ्वने” धकाः धाल । महाद्यवं छुं मेगु विचाः हे मयासे गजिं काःगु सुरय् “का यंकि” धकाः थःगु मुलय् च्वंम्ह पार्वती बियाछ्वल । रावण लय्तायाः जगतमाता पार्वती कुबियाः श्री महाद्यःयात भागि यानाः लंका वने धकाः वन ।

श्री महामाया भवनी पार्वतीयात रावणं फ्वना यंकल धयागु खँ विष्णुं सिइकाः का मखुथें जुइत्यन धकाः हथासं थःगु मायां त्वपुनाः मोहनी रुपम्ह मिसा जुयाः रावण वनाच्वंगु लँपुइ थ्यंकाः “हे भाजु छि सु जुइ ? गन वना झाया थ्व बुया हयाम्ह मिसा सुथें ?” छाय् बुयाहया दिया ?” धकाः न्यन । थथे छम्ह सुन्दरी मिसाया न्ह्यसः न्यनाः रावणं धाल, “हे सुन्दरी, जि लंकाया जुजु रावण खः । जिं महाद्यःयाके तपस्या यानाच्वनागु खनाः वसपोल लय्तायाः जितः छु माः फ्वँ” धयाः बिज्यात । “जिं जितः छुं नं म्वाः, सकतां गानाच्वंगु दु धयाबलय् न्ह्यागुसां फ्वँ” धकाः कर यानादिल । “छिं बिया बिज्यायेगु खःसा छलपोलया मुलय् च्वंम्ह पार्वती छम्ह फ्वने” धया । वसपोलं “का यंकि” धकाः बियाहल । “थ्वहे पार्वती ज्वनाः जि लंका देय् लिहां वनेत्यनागु” धकाः सकतां खँ कन । थथे रावणया खँ न्यनाः भेषधारी सुन्दरीं धाल, “हे रावण जुजु ! आम गन पार्वती जुइ । छि जुजु जुयाः नं भचा मछालेम्वाःला ? महाद्यवं मायां दयेकातःम्ह मिसा धकाःसा जुयाः वयाच्वन । मेपिन्सं खंसा छु धाइ ? हे रावण, आम पार्वती मखु, महाद्यवं छल यानाः बियाहल । छिं धाथेंम्ह पार्वती फ्वने तातुना दुसा महाद्यःया आसन यानातःगु धुँ छ्यंगूया तःलय् च्वंम्ह फ्वना यंकि” धाल । थथे धाःगु न्यनाः श्री जगतमाता पार्वतीयात अन हे त्वःताः महाद्यःथाय् लिहां वन । श्री विष्णु महामाया पार्वतीयात भागि यानाः बैकुण्ठय् यंकाः पूजा यानाः भावभक्ति यानाः अस्तुती यानाच्वन । उखे महाद्यः चेत दयाच्वंबलय् रावण अन थ्यंकः वयाः बिन्ती यात “हे भोलानाथ छलपोलं मायां दयेका तयाम्ह पार्वती धकाःसा जितः बिया बिज्यात खनीसा, बिइगु जूसा छलपोलया आसन तःलय् तयातयाम्ह पार्वती बियाःबिज्याहुँ” धकाः फ्वन । महाद्यवं ध्यान दृष्टिं विचाः याना स्वया बिज्याःबलय् श्री पार्वती देवीयात बैकुण्ठय् बिष्णुं ब्वना यंकाः भावभक्ति पूजा मान्य यानाच्वंगु सिइकाः थःगु मायां छम्ह मिसा श्रृष्टि यानाः थः च्वनागु आसनया तःलं पिकयाः “का यंकि” धकाः रावणयात बिया छ्वल । रावण मनं मनं लय्तायाः नक्कलीम्ह मिसा क्वबियाः लिहां वन । विष्णु पूजा मान्य यायेधुकाः पार्वतीयात कैलाशय् बिज्याकाः श्री महाद्यः पार्वती आनन्दं च्वना बिज्यात ।

हाकनं छगू बखतय् श्री महाद्यः मानसरोवर धयागु पुखुली राजहंशया रुप कयाः लखय् म्हिताः आनन्दं च्वनाः बिज्यात । थुगु हे इलय् अनन्तपुर धयागु थासय् च्वंम्ह जालन्धर धयाम्ह मिजं व वया कलाः बिन्द्रा धयाम्ह दयाच्वन । जालन्धर थः कलाःया रुप यौवन खनाः तसकं लय्तायाः “विन्द्रा ! जिगु भाग्यं छ थज्याःम्ह अतिकं बांलाःम्ह कलाः लात । धन्य परमेश्वर !” अथे थः भाःतया खँ न्यनाः बिन्द्रां धाल, “स्वामी, जितः छिं बांलाः धयादिल । जि छु बांलाः । छिं पार्वती खंगु हे खइमखु । वसपोल धकाः सा बांलाः” धकाः धाल । थथे बिन्द्राया खँं न्यनाः अजूचायाः “पार्वती अय्च्वंक बांलाःका मखु ला ? अय्सा जि छकः छल यानावये” धकाः जालन्धर महाद्यःया रुप कयाः कैलाशय् वन । पार्वतीं महाद्यः बिज्यात धकाः हथाय् चायाः तुति चायेके धकाः लुखाय् बिज्यात । पार्वती लुखाय् बिज्याःबलय् वसपोलया रुप लावण्य यौवन खनाः भेषधारी जालन्धर अन हे मूच्र्छा जुल । थथे भेषधारी जालन्धर मूच्र्छा जूगु खनाः श्री पार्वतीं ध्यान दृष्टिं स्वःबलय् जालन्धरं थःत छल याये धकाः वःगु सियाः लुखा पाःच्वंपिं नन्दी भृन्दीतय्त थन दुने सुंहे छ्वयाः हयेमते धकाः उजं दयेकाः दुहां बिज्यात । पार्वतीं विष्णुयात आराधना यायेकथं प्यपा ल्हाःतय् शंख, चक्र, गदा व पलेस्वां ज्वनाः गरुद गयाः उघ्रिमय् अन थ्यंकः बिज्यात । श्री विष्णु वयेकथं श्री पार्वतीं धयाः बिज्यात, “विष्णु ! श्री महाद्यः मानसरोवर धयागु पुखुली राजहंश रुप जुयाः लखय् म्हिता बिज्यात । थुगु इलय् पापिष्ट जालन्धर जितः छल याये धकाः महाद्यःया भेष कयाः थन वल । जि खनेवं हे लुखा पिने मूच्र्छा जुल । आः गथे यायेमाल या” धया बिज्यात । श्री विष्णुं “अथे जूसा जि थथें वनाः माःगु यानावये” धकाः बिदा फ्वनाः गरुद गयाः ब्वयावन । विष्णु गरुद गयावंगु शब्दं जालन्धरया चेत वयाः “अहो ! थन जा श्री विष्णु रखबार याः खनी का” धकाः ग्यानाः लिहां वन ।
मानसरोवर पुखू सिथय् विष्णु वःगु खनाः राजहंशया जुजु वयाः लखय् म्हिताच्वंम्ह महाद्यवं “छाय् वया” धकाः न्यंबलय् कैलाशय् जालन्धर छल याये धकाः वःगु ब्याक्क खँ कन । अले “जि आः थथें बिन्द्राथाय् वनाः वया पतिव्रता धर्म फुका वये छलपोल कैलाशय् बिज्याहुँ” धकाः ब्वयावन । महाद्यः अनं कैलाशय् लिहां बिज्यात । पार्वती देवीं थः स्वामी महाद्यः बिज्याःगु खनाः तुति चायेकाः दुने ब्वना यंकाः जालन्धरं छल याःवःगु फुक्क खँ कना बिज्यात । श्री महाद्यवं “थ्व जालन्धरयात निर्मूल मयासे मजिल” धकाः धयाः बिज्यात । उखे विष्णु विन्द्राया पतिव्रता धर्म फुके धकाः जालन्धरया रुप कयाः अनन्तपुरय् वंबलय् थः भाःत वल धकाः लुखा पिने वनाः तुति चायेकाः क्वथाय् थ्यंकाः “पार्वतीयात छल याये धकाः बिज्यानागु गथे जुल ? पार्वती गथे च्वं ? जि सिबय् आपालं बांलाः ला कि बांमलाः ला ?” धकाः न्यन । भेषधारी जालन्धरं “जि पार्वतीयात छल यायेमफुत । अन कैलाशया ध्वाखाय् च्वंपिं अघोर मूर्तिपिं खनाः जि ग्यानाः लिहां वया” धाःगु खँ न्यनाः बिन्द्राया मनय् शंका वन । थः भाःतं गुबलें गनं नं थथे ग्यानाः लिहां मवः । थ्व अवश्य नं सुं छल याः वल धकाः सिइकाः भेषधारी नाप कथं कथंया रसरंगया खँ ल्हानाः हावभाव यानाः थः लिहां मवःतले अन हे च्वनेगु वाचा याकाः थः उगु क्वथां पिहां वयाः वयात क्वथाय् कुनातल । ताःईतक बिन्द्रा मवःगुलिं पक्का नं जिं छल याःवःगु धकाः सिल ला थें धकाः धन्दा कयाः मछालाः सुम्क च्वनाच्वन ।

उखे महाद्यवं विष्णु अबेत छाय् लिहां मवःगु धकाः ध्यान दृष्टिं स्वःबलय् कुनातल धयागु सिइकाः थःगु मायां छम्ह नकतिनि झिंखुदँइा उमेरम्ह अतिकं बांलाःम्ह भिक्षुक छम्ह श्रृष्टि यानाः “थथें अनन्तपुरय् जालन्धरया छेँय् वनाः क्वथाय् कुनातःम्ह फ्वनाहचि” धकाः उजं दयेका छ्वल । उम्ह भिक्षुक जालन्धरया छेँय् वनाः “भिक्षा हिं” धकाः फ्वंवःगु सःतायाः बिन्द्रा झ्यालं क्वसयाः थ्व जोगी गुबलेसं मखना, उकिसनं नच्चा अतिकं बांलाः । थ्वयात छुं भिक्षा मबिसें मज्यू धकाः भाःपिनाः कुहां वयाः “छु फ्वने इच्छा दु फ्वँ” धाःबलय् बिइगु सा जक फ्वने धाःबलय् “सत्य नं बिये” धकाः वाचा याःगुलिं “बिइगु खःसा छं क्वथाय् कनातयाम्ह छम्ह फ्वने” धकाः धाःबलय् छु याये बचं सितिकं छ्वये मज्यू धकाः क्वथाय् कुनातःम्ह पितहयाः जोगीयात बियाछ्वत । अनं पिहां वयाः कैलाशय् निम्हं थ्यंकः वनाः अन जुक्क खँ कन ।

महाद्यवं स्वीस्वकोटी द्यःपिं, यक्ष, गन्धर्व, पार्थगन, भूत, प्रेत सकलें ब्वंके छ्वयाः “पापी अधर्मी जालन्धर मोचका वयेमाल” धकाः उजं दयेका बिज्यात । जालन्धरलिसे ल्वायेत सकसिनं थःथःगु ल्वाभः शस्त्र अस्त्र ज्वनाः बहां गयाः तयार जुल । नारदयात जालन्धर थाय् वनाः ल्वायेत तयार जुयाच्वं धकाः कंकेछ्वल । उखे जालन्धर थःगु छेँय् वनाः पार्वतीयात छल याये धकाः वनागु, पार्वती खनेकथं मूच्र्छा जूगु सकतां खँ बिन्द्रायात कन । बिन्द्रां नं थःत विष्णुं छल याये धकाः वःगु सकतां खँ कनाबिल । खँ न्यनाः जालन्धरं तं पिकयाः पार्वतीयात छल मयासें त्वःतेमखु धकाः पिहां वन । जालन्धर पिहां वःगु इलय् लाक्क नारद अन थ्यंकः वयाः धाल “हे जालन्धर छ वनेत्यंगु जिं सिल । छ छल यायेत वनेत्यनागु मखु ला ?  छ नापं ल्वायेत ब्रम्हा, विष्णु प्रवृत्ंि सकलें द्यःपिं तयार जुया वयाच्वन । उकें हताःया लागिं माःगु तयार या” धकाः न्ह्यसः दयेकाः लिहां बिज्यात । नारदया खँ न्यनाः जालन्धर हथाय् चायाः छेँय् लिहां वनाः विन्द्रायात फुक्क खँ कनाः आः जि ल्वायेत वनेत्यना । छं छेँ भिंक च्वं धकाः थः यक्व सेनात ल्यूल्यू तयाः ल्हाःतय् त्रिशुल ज्वनाः पिहां वल । उखे द्यःपिं थःथः सेनां लिका कथं कथंया बाजं थाकाः सिंहना यानाः ध्वाँय् छत्र ब्वयेकाः सिंह गर्जल पुथें हालाः कैलाशं कुहां वल । थथे निथ्वः पक्ष व विपक्षया सेनातय् दथुइ घमासानं कल्लोलं युद्ध जुल । चलाबथां खनाः सिंह दुब्वांवंथें वनाः कथं कथंया ल्वाभः छ्यलाः छ्यलाः ल्वात । ब्रम्हां कयेमा छ्वःगु अस्त्रं जालन्धरयात छुं हे मजूगु खनाः तं पिकयाः पञ्चजन्य शंख पुयाः कौमदी गदा हित्तुहिंकाः कयेका छ्वलं नं जालन्धरयात छुं मजूगु व इन्द्रं बज्रं कयेका छ्वलं नं जालन्धरयात छुं मजूगु खनाः द्यःपिं त्राहीत्राही जुयाः ग्यानाः श्री महाद्यःथाय् वनाः इनाप याः वन । जालन्धरया कलाः बिन्द्रा अतिक. पतिव्रता जूगु हुनिं यानाः वयात शस्त्र अस्त्रं मथ्यूगु खः धकाः कन । थथे खँ सिइकाः विष्णुं अय्सा जिं बिन्द्रायात पतिव्रता धर्म अवश्य नं फुका वये धकाः वन । मेपिं द्यःत जालन्धरया सेनालिसे ल्वानाच्वन ।

विष्णु थःगु मायां त्वःपुयाः जालन्धरया रुप कयाः देपा ल्हाःतं त्रिशुल, जव ल्हाःतं दबदब ज्वनाः बिन्द्राया छेँय् वन । भेषधारी जालन्धर वःगु खनाः बिन्द्रँ हथाय्सं तुति चायेकाः क्वथाय् ब्वना यंकाः “ल्वाये धकाः बिज्यानागु गथे गथे यानाः बिज्याना” धकाः न्यनाच्वन । भेषधारी जालन्धरं “युद्धय् महाद्यःलिसे ल्वाल्वां त्यानुयाः भचा झासु लने धकाः लिहां वया । नये नं पित्यात छुं नयेगु हिँ” धकाः धाःगु न्यनाः बिन्द्रां अनेकथंया नसात्वँसा उघ्रिमय् तयार यानाः नकल । भेषधारी जालन्धरं नयेत्वने धुंकाः अनेक रसरंगया खँ ल्हानाः बिन्द्राया पतिव्रता धर्म फुकाः थः वयागु ज्या सिद्ध यायेधुंकाः जालन्धरया रुप त्वःताः थःगु रुप क्यन । उखे महाद्यः व जालन्धरया दथुइ ल्वानाच्वन । “हे पापी अधर्मी जालन्धर थौं छ जिगु ल्हाःतय् लात । आः छं थः इस्त सु सु लुमंकेमाः लुमंकि” धया बिज्यात । जालन्धर ल्वानां ल्वाये मफयाः शक्तिहीन जूगुलिं छु याये छु याये जुयाः आकाशय् वनाः ल्वानाच्वन । जालन्धरया बल कम जुयावंगु इलय् महाद्यवं स्वंगलं मिखां मिं पिकयाः अतिक. तं पिकयाः त्रिशुल प्रहार यानाछ्वल । उगु त्रिशुलया प्रहारं जालन्धया छ्यं चनंकाः अनन्तपुरया चुकय् दथुइ कुतुं वन । उगु युद्ध नं क्वचाल । जालन्धया छ्यं कुतुंवःगु सलं छु सः वःगु धकाः स्वःबलय् थः भाःत जालन्धरया छ्यं कुतुंवःगु खनाः बिलाप यानाः ख्वयाः “यः प्राण ! जितः याकःचा यानाः छि गन बिज्याना ? जि नं वये...थ्व पापिष्ट विष्णुं छल यानाः छिगु रुप कयाः थन वयाः जिगु सत्य फुकूगुलिं छि थुगु अवस्थाय् लात । छि पार्वतीयात छल याये धकाः कतः मिसातय्त मन बियाः पाप चितय् याःगुया फल जिं फयेमाल । धिक्कार जिगु कर्म” धकाः ख्वख्वं थःगु छ्यंया सँ फ्यनाः फँफं तयाः विष्णुयात स्वयाः धाल – “पापिष्ट विष्णु ! छं छल याना जिगु पतिव्रता धर्म नष्ट यानाःब्यूगुलिं जि भाःतया थुगु गति जुल । आः जिं छन्त सराः बिइ फ” धकाः विष्णुयात “छ झाः जुयेमाल, घाँय् जुयेमाल, ल्वहं जुयेमाल, कल्पसिमा जुयेमाल” धकाः सराः बियाः थः जालन्धरया छ्यं घय्पुयाः सति वनाः प्राण त्वःतल । पतिव्रता जुयाच्वंम्ह विन्द्राया सराःकथं विष्णुयात झाः जुयेमाल धाःगुलिं तुलसी, घाँय्, जुयेमाल धाःगुलिं कुश, ल्वहं जुइमाल धाःगुलिं शालिग्राम अले कल्पसिमा जुयेमाल धाःगुलिं वंगलसिमा जुयाच्वने माल । थथे जूगुलिं उबलेंनिसें तुलसी, कुश, शालिग्राम व वंगलसिमायात नारायण द्यःकथं पूजा यानावःगु जुल । पतिव्रता व पत्नीव्रता धर्म धयागु तःधंगु धर्म खः । कतः मिसा, मिजं बांलाः धकाः मन तया जुलकि चरित्र नाश जक मखु, सकतां नाश जुइ । विष्णु महाद्यःथाय् वनाः फुक्क खँ इनाप यानाः विन्द्राया सराःकथं भोगय् यायेत बिदा फ्वनाः तुलसी, कुश, शालिग्राम व वंगलसिमा जुयाः च्वंवन ।

।। श्री स्कन्द कुमारं अगस्त्य मुनियात कनाः बिज्याःगु श्रीश्रीश्री स्वस्थानी परमेश्वरीया जालन्धरं पार्वतीयात छल याये धकाः वंगु पापं जालन्धर थः हे प्राण त्वःतेमाःगु, विष्णुयात बिन्द्रां सराः ब्यूगुलिं तुलसी, कुश, शालिग्राम, वंगलसिमा जूगु झिंन्हय्गूगु अध्याय थुलिं क्वचाल ।।१७।। कथहं...