नर्मदेश्वर प्रधान

उबलय् । दँयदसं जिपिं दिगुद्यःथाय् वने । दिगुपुजाया इलय् । उबलय् व थाय् सुनसान । अन छगू सतः दु । जिपिं झ्वःछुनाः भ्वय् नयेगु थाय् ।

व सतः क्यनी । जिमि तःबाःपिंसं धाइगु लुमं । ‘स्व मस्त ! थ्व सतः न्हिनय् हे झिझां दं । बहनी जुइ । थ्व सतः सक्रिय जुइ । खुँत मुनीगु थाय् खः थ्व । खुँत फुक्क छथाय् च्वनी । खुयाहःगु धन, ध्यबा, मालसामान फुक्क थःथवय् इनी । भागबण्डा याइ । खुयाहःगु इनीगु थाय् खः थ्व ।” सतः स्वये । शान्त खनेदइ । तर खुँतय् लागि थ्व महत्वपूर्ण थाय् जुयाच्वन । जुकाः हःगु धन भागबण्डा यायेगु सुरक्षित थाय् ।

थौं देश खनी । राजनीतिक चोरी, डकैतीया खँ न्यने । जिमि दिगुद्यःया सतः लुमनी । गन न्हिच्छि शान्त । बहनी जुइ । खुँत मुनी । चोरीया धन कालबिल याइ । थौं देश स्वयं व सतः थें ताइ । व सतः । थौं देशया सटिक बिम्ब थें जुइ । प्रतीक थें ताइ । देश स्वयं थौं राजनीतिक खुँ, डाकातय् भागबण्डा यायेगु सतः जुयाबी । पिनं शान्त खनेदइ । दुनं दुनं गोप्य कथं नेतातय् व हे ज्याय् व्यस्त । व हे धन्दाय् सक्रिय । न्ह्याथे यानाः सां ध्यबा लुटे याये । संकलन याये । मुने । राजनीतिक शक्तित थ्व खँय् एक । लुटया धन थःथवय् इने । भाग थये । अले तैं चुप मैं चुप । देय्या अवस्था खनी । राजनीतिया नामय् नेतात रात्रीकालिन चलखेलय् व्यस्त जुइ । व हे सतः मिखा न्ह्यःने दं वइ । खनेदइ । जिगु दिगुद्यःयाथाय्या सतः । तःबाःपिंसं क्यनाः धाइगु खँ न्हाय्पनय् थ्वइ । ‘स्व मस्त ! बहनी जुल कि थन खुँ, डाकुत वइ । मुनी । खुयाहःगु मालसामान भागबण्डा याइ ।” खः जिगु देय् थौं व हे खिउँगु सतः खः, गन चां चां खुँत सक्रिय जुइ ।
हल्ला याइ । नेताजुपिंसं । देशया लागि राजनीतिक स्वार्थ त्वःतेमाः । दलगत स्वार्थं पिहां वयेमाः । जातजातिया खँ ल्हायेमज्यू । राष्ट्रियताया निंतिं विष खः थ्व । थुकियात त्वःतेमाः । जातीयताया संकीर्णतां देश कुचाकुचा दली । राष्ट्र विखण्डन जुइ । राष्ट्र छधी जुइकेमाः । नेतातसें राष्ट्रियताया बखान त्वःती । थौं देशया महान नेतातसें राष्ट्रियताया पत्ता त्वःती । अस्त्र वांछ्वइ ।

तर, यथार्थय् व राष्ट्रिताया नारा राजनीतिया वृत्तय् थौं मेगु हे खेल जुयाबी । मेगु हे चलखेलया दसू जुयाः लुइ । खः थौं राजनीतिक शक्तितय्के छगू स्तरय् एकताबोध खनेदइ । राष्ट्रिय चेतना खनेदइ । राजनीतिक संकीर्णतां इपिं पिहांवःगु दु । भ्रम थनी । तर इमि एकताबोध, चेतनाया उद्देश्य छु ? सही अर्थय् देश मखु । जनता मखु । राष्ट्रियता मखु । व फुक्क किसिया पिनें क्यनीगु वा जक खः । दुने चलखेल मेगु हे दइ । राजनीतिक शक्तितसें राजनीतिक मुद्दाय् पिनें पिनें ल्वाये थें ल्वाये थें याइ । दाये थें दाये थें सनी । द्वन्द्व क्यनी । पिनें जनतायात राजनीतिक प्रतिद्वन्द्वी थें क्यनी । भ्रम थनी । तर जब भागबण्डाया स्तरय् थ्यनी । ध्यबा, धन इनेगु खँ वइ । राजनीतिक शक्तितय् द्वन्द्व फुक्क नाटक खनेदइ । फुक्क अभिनय । भागबण्डाया इलय् राजनीतिक दलतय् वृत्तय् एकता खनेदइ । इमिसं राष्ट्रिय एकताया गर्वबोध याइ । देशया एकताया निंतिं राजनीतिक दलतसें संकीर्णता त्वःतेमाः । दलगत स्वार्थयात तिलाञ्जलि बीमाः । आम सहमति देशया निंतिं अनिवार्य जुइ । ध्यबा, धन भागबण्डाय् अमि सहमति जुइ । याउँक खँ मिले जुइ । नेतातसें भाषण बी । देश, राष्ट्रिय स्वार्थया निंतिं नैतिक संकीर्णता, स्वार्थयात त्वःतेमाः । जाति, जनजाति, महिला, पहिचान फुक्क संकीर्णता खः । राष्ट्रिय एकतायात थ्वं अहित याइ । थुज्वःगु संकीर्णतां पिहां वये माः । थहां वनेमाः । राष्ट्रिय मूलधारय् वयेमाः । खः । देशया निंतिं राष्ट्रियता माः । थ्व निर्विवाद । थुकिइ द्विमत दइमखु । दये मज्यू । तर निर्विवाद राष्ट्रियता धयागु छु ? स्पष्ट जुइमाः । लुटया निंतिं राजनीतिक शक्तितसें क्यनीगु एकता निर्विवाद राष्ट्रिय जुइफइ ला ? जुइ ला ? शक्ति दयेवं छुं ईतक ‘खः’ धायेके फइ । व मेगु हे खँ जुइ ।

न्यने दु । थौं दशय् लँ, सतक दयेकेत, शहरीकरण यायेत, विदेशं थुलि उलि मदयेक ध्यबा वयाच्वंगु दु । उपनिवेशकालय् उपनिवेशक शक्तितसें विश्वयात पश्चिमीकरण यानाः, प्रत्येक देय्या मौलिकतायात स्यंकेत स्वइ । उपनिवेशवादया अन्त जुइ । तर नवउपनिवेशवादया चलखेल थौं विश्वय् झं तीव्र जुइ । नवउपनिवेशवादी शक्तितसें ध्यबा ह्वलाः अविकसित देय्तय्त थौं थःगु मातहतय् तयेत स्वइ । आधुनिकीकरणया आकर्षण क्यनी । शहरीकरणया प्रलोभन क्यनी । राजनीतिक शक्तितय्त अप्रत्यक्ष कथं ध्यबाय् म्हितकी । ध्यबां राजनीतिक शक्तितय्त छधी याइ । राजनीतिक शक्तित थौं थुज्वःगु अकूट धन, ध्यबाया प्रलोभनं अन्ध जुइधुंकूगु दु । इमिसं देशया मौलिकता, सौन्दर्य, संस्कृति धाइगु स्थिति मदु । गनं गुलि ध्यबा वयाच्वन ? जनता अन्धकारय् । पूँजीवादी बहुराष्ट्रिय व्यापारीतय् थःगु व्यापार विस्तार योजनाया दलालत नेपाःया राजनीतिक वृत्तय् हाबी जुइ । नेपाःया राजनीतिक शक्ति, अड्डा, अदालत फुक्क थौं गनं वःगु, गनं हःगु ध्यबाया चंगुलय् । ध्यबाया चलखेल, भागबण्डाया खेलं हे देश थौं संचालित जुइ । थन राजनीतिक सिद्धान्त, मूल्य मान्यताया नारा फुक्क देखावटी खः । भागबण्डाया खिउँगु सतलय् मुन कि फुक्क मतभेद चत् । फुक्क एक ।

थौं सडक विस्तारया आतंकं उपत्यका पीडित । उपत्यकाया संस्कृति, सम्पदा, मौलिकता फुक्क नौ, झौ यायेगु षड्यन्त्र तीव्र जुइ । सम्भवतः सफल नं जुइ । थुकिया लागि खर्बौं ध्यबा वयाच्वंगु दु । राजनीतिक वृत्तय् थ्व ध्यबां निर्णायक भूमिका म्हिताच्वंगु दु । राजनीतिक संकीर्णतां पिहां वयेगु अवसर प्रमुख राजनेतातय्त थ्व ध्यबां बियाच्वंगु दु । राष्ट्रियताया नामय् जनतायात बुलडोजरं पेले यायेगु शक्ति ब्यूगु दु ।