- नर्मदेश्वर प्रधान

“जिमिसं जेलनेल नयाः, फयाः संघर्ष यानागु गुगुं जातिया लागि मखु ।” झापाली संघर्षया छम्ह योद्धां हालय् छगू वक्तव्यय् धाइ । ख नं खः, वयकःपिंसं उबलय् देशय् सामन्त, शोषकतय् विरोधय् तःधंगु संघर्ष याइ । हिंसात्मक आन्दोलन तकं न्ह्याकी । उबलयया प्रभाव, उबलयया योद्धात थौंकन्हय् राज्य शक्तिया केन्द्रय् दु । उबलयया संघर्ष, आन्दोलन गन थ्यन, छु जुल ? व बिस्कंया अध्ययनया विषय जुइ । तर उबलयया संघर्षं गुलिखेयात देशया उच्च नेता यानाबी । अझ गुलिं ला प्रधानमन्त्री तकं जुइ । अझ गुलिं योद्धा भाजुपिं याकनं हे प्रधानमन्त्री जुइगु लाइनय् दइ ।

खतुं जेल नेल नयेवं नेता हे जुइ । धाये बहःजुइ धइगु मदु । खुँ, दाखँुतसें नं जेलनेल फइ । दंदँ जेलय् च्वनी । जेलय् च्वंगु भरय् इपिं भविष्यया नेता जुइमखु । जेलय् च्वनेवं हे फुक्क पूज्य जुइ, मखु । जेलनेल नयेगु जक महानता मखु । महानता ला उद्देश्यं क्वःछी । गुगु आदर्श, त्याग, तपस्यां जेलनेल नल, उकिया महत्व जुइ । खुँ, दाखुँतसें जेलनेल फइगुया कारण इमिसं याइगु अपराध जुइ । कर्किया सम्पत्ति खुइगु, अपहरण याइगु हुनिं इपिं जेलय् लाइ । दण्ड फये बाध्य जइ । इमिगु दुःखय् सुनां नं सहानुभूति प्वंकीमखु । बरु लसता प्वंकी । तर देश, समाज, न्यायया लागि ल्वाइपिं नेतातय् उद्देश्य महान् जुइ । समाजय् व्याप्त अन्याय, अत्याचार निर्मूल यायेगु उद्देश्यं इपिं प्रेरित जुइ । शोषणरहित समाज निर्माण यायेत इपिं उद्यत जुइ । समर्पित जुइ । निरंकुश सरकार, दमनकारी शोषकतसें थुज्वःपिं संघर्षशील व्यक्तित्वतयत नं अपराधी हे खंकी । तर समाज, इतिहासं थुज्वःपिंत युगपुरुष खंकी । इपिंप्रति आमजनता कृतज्ञ जुइ । इमि त्याग, तपस्यां समाज न्हूधाः जुइ । फुक्क आशावादी जुइ । उकिं जेलनेल नयेवं जक नेता जुइ धइगु खँ मखु । देश, जनताया न्यायप्रति गुलि समर्पित जुइ, प्रतिबद्ध जुइ व हे कथं व सुयोग्य नेता जुइ । जेलनेलया कारणं जक मखु त्याग, तपस्याया कारणं नं जुइमाः अनेक नेतात थौं राजनीतिक ख्यलय् पुरस्कृत जूगु दु । देशया शीर्ष पदय् थ्यने फयाच्वंगु दु ।

अथेहे सशस्त्र जनआन्दोलनया योद्धात नं थौं थःगु संघर्षया फलया रुपय् पुरस्कृत जुइ धुंकूगु दु । सशस्त्र आन्दोलनया नेतात नं प्रधानमन्त्री पदय् थ्यने धुंकूगु दु । जेलनेल नःगु, जनआन्दोलनया नेतृत्व याःगु कारणं नेतातसें थौं राजनीतिक वृत्तय् निर्णायक भूमिका म्हितेत सफल जुयाच्वंगु दु । इलय् ब्यलय् जुइगु आन्दोलन, क्रान्तिं समाजय् आमूल ह्यूपाः है । समाज आर्थिक, सामाजिक शोषणं उन्मुक्त जुइ । विशेष यानाः उत्पीडित आम जनतां तःधंगु आशा याइ । विश्वय् वःगु समाजवादी क्रान्ति थन नंं वइ । देश शोषणं मुक्त जुइ । आम जनता धुक्क जुइ । जनतां आशा याःगु क्रान्ति छु जुल ? गन थ्यन ? अलग्ग बहसया विषय जुइ । तर छता अभूतपूर्व उपलब्धि जुइ । सामन्ती व्यवस्थाया लिधंसा व राजतन्त्रया अन्त जुइ । नेतात राष्ट्राध्यक्ष जुइखनी । श्रीपेच मदुम्ह जुजु जुइ दइ । थौं छ राष्ट्रपति, जि प्रधानमन्त्री धकाः नेतात दथुइ भागबण्डा याये सम्भव जुइ । जेलनेल नयावःपिं, आन्दोलन न्ह्याकावःपिं थौं देया शक्ति केन्द्रय् वइ । संविधान दयेकेत वयकःपिं थौं तत्पर । देशया भविष्य कोरे यायेत वयकःपिं तयार । जेलनेल नयाः, आन्दोलन यानाः दुःख स्यूगु सितिं मवन । देशय् छु जुल ? देश गन थ्यन ? व मेगु हे खँ । तर वयकःपिनि संघर्ष, त्याग, तपस्या सार्थक जुइ । वयकःपिंके थौं देशया लगाम दइ । देशयात वयकःपिंसं गन यंकी, गन थ्यंकी । वयकःपिनि जेलनेल, बलिदानं गुगु लँपु ज्वनी । आः सीदइ ।

खतुं योद्धातसें संघर्ष, बलिदान, संघर्ष शक्तिया लोभं याइमखु । सही योद्धाया व्यक्तिगत स्वार्थ दइमखु । देश, जनताया लागि व समर्पित जुइ । गंगालाल, दशरथ शहिद जुइ । शुक्रराज, धर्मभक्तयात झुण्डे याइ । इमिगु बलिदान निस्वार्थ । इमिके शक्तिया लोभ मदु । धन वैभवया आकर्षण इमिके मदु । गणेशमान सिंहं हे नं प्रधानमन्त्री पदयात त्वःती । जेलनेल, संघर्ष जनताया न्याय, उत्पीडित जनताया उत्थानया लागि जुइमाः । शक्तिया मोहं मखु । थथे धाइपिं महान् नेतात नं दु । खः, नेतातयत शक्तिइ वयेत अःपुइ । तर शक्ति ल्यंकातये थाकु । शक्तिं मनूतय्त भ्रष्ट यायेफु । शक्ति मोहं मनूतय्त अन्ध यायेफु । शक्ति धइगु दुव्र्यसन नं खः । थुकिइ फसे जुल कि मनूया विवेकशीलता शून्य जुइ । देश दयेकेत शक्ति माः । तर शक्तिया नग्न खेलं जक देश बने जुइमखु । थौं देशया नेतात शक्तिया चक्रे फसे जुइ । प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपतिया कुर्सिइ प्यखेरं देश फन फन चाःहुली । शक्तिया भागबण्डाया लागि नेतातय् दथुइ सम्झौता जुइ ।

न्हयदँ, च्यादँ तक खिचातानीं देशया संविधान वयेमफुत । ध्यबा, ईया बर्बादी जुइ । नेतातय् अकर्मण्यता प्रथम संविधानसभा भंग जुइ । निगूगु संविधानसभाय् नं झेलखेल कायम जुइ । तःभुखाय् ब्वइ । छक्वलं नेतात ताते जुइ । संविधान तुरुन्त दयेकेमाल । होहल्ला याइ । च्यादँतक झेलखेल यानाः संविधान दयेकेत छले यानाः जूपिं । इपिंं हे ख्याच्वः बियाः हाला है– संविधान दयेकेगुयात पनीम्ह सु ? वा ! इपिं चकनाचुर जुइ ।” थः हे बोक्सी थः हे धामी ।

संविधान तुरुन्त वइ । विरोध सुनां नं याःसा बहुमतं वइत निमिट्यान्न यानाछ्वये । सुनां पनी ? संविधान निर्माणया श्रेय प्रम सुशील कोइरालायात वइ । सुशील कोइराला मख्ख जुइ । केपी ओलीयात प्रधानमन्त्री पद बी । व गले जुइ । राष्ट्रपति पदया कार्डयात माःकथं छ्यले । न्हूगु शक्तिया सिन्डिकेटय् भाजु प्रचण्ड निर्णायक साझेदार जुइ । सोह्र बुँदे सम्झौता याइ । कमरेड प्रचण्डं मधेसवादी व जनजातितय् ल्वाप्पा नकी ।

सम्झौताय् वयकलं छुं नं छुं त्वःतेमाः । द्वन्द्ववादं सम्झौता सम्भव जुइमखु । मधेसीवाद, जनजातितय् मुद्दायात प्रचण्डं गौदान यानाबी ।

संविधान याकनं वइ । देश आः ह्वाराह्वारां थहां वनी । छखलः लयताइ । तर विशेष यानाः संघीयतावादी, पहिचानवादीत आक्रोशित जुइ । इमित राजनीतिक धोखा जूगु दु । इपिं संघर्षया लागि तयार जुइ । संविधान निर्माणया क्रमय् देश द्वन्द्वय् फसे जुइफु । सम्भावनात खनेदइ ।

सम्भावित द्वन्द्वयात मत्थर यायेत देशया शक्तिइ च्वंपिं नेतातसें थुइकेमाः, उत्पीडित सीमान्तृकत वर्ग, जातित देशद्रोही, विखण्डकारी मखु । जातीय अहंकारवादीतसें देशया अल्पसंख्यक जाति, जनजातितयत बदनाम यायेगु कुतः यानाच्वंगु दु । वइगु संविधानय् इमित फयांफक्व ध्याकुनेय् लाकेगु वातावरण थनेत स्वयाच्वंगु दु ।

“जिमिसं जेलनेल फइगु, नइगु गुगुं जातया लागिं मखु” नेता ओलीजुया थ्व धापूया अर्थ थौंया परिदृश्यय् छु खः ? स्पष्ट जुइमाः । याकनं हे प्रधानमन्त्री जुइम्ह नेता केपी ओलीया थ्व धापू अर्थपूर्ण जुइ ।

–०–