– लव कर्माचार्य –
दच्छिया छकः चाःचाः हिलाः वयाच्वनीगु थीथी नखःचखः, तजिलजिमध्ये छगू नखः खः – माघ लाया न्हापांगु संल्हू न्हि खः माघ संल्हू बाय् घ्यःचाकु संल्हू वाय् हाम्वः संल्हू । 
फुकं नखःचखः चन्द्रमासया चन्द्रमानकथं तिथि हनावयाच्वनेगु नखःत जूसां थ्व हाम्वः संल्हू सौर्यमासया सौरमानकथं गतेनं हनावयाच्वनीगु जुयाच्वनी ।
गथे जुयाः थ्व संल्हू नखः मेमेगु लाया तिथि लिहाँ वं, न्ह्याःवः गते लिहाँ वं न्ह्याःवःथें थ्व हाम्वः संल्हू नं थुगुसीया अनला तिथि लिहाँ वं गते न्ह्याःवः कथं पौष शुक्ल पक्ष पोहेलाथ्व अर्थात् तुमिलाया मिलापुन्हि न्ह्यः थ्व घ्यःचाकु संल्हू न्ह्याःवःगु खः . स्वदँय् छकः अनला लाइबलय् सौरमास न्ह्याः वयाच्वनी ।

असोज लांनिसें बैशाख लातक चिकुलाया खुला ला गथे कार्तिक, मंसिर, पुस, माघ, फागुन व चैत खुला ३०, २९ न्हिया सौरमास ला चिची हाकः जुया निम्तिं दशमि संल्हू, एकादशि संल्हू तुमिलापाखे न्ह्याः वयाच्वंगु खः, थुगुसीया संल्हू थथे न्ह्याः वःगु खः । थगुने लिहाँ वं कथं आमाइ संल्हू, चः¥हे संल्हू दक्वं सौरमास लिज्याना वंगु कथं १ गते नं आमाई नाप लाः वंगु खः ।
आः थ्व सौरमासकथं झिगूगु ला माघ ला खःसा सौरमास कथं झिगूगु राशी मकर राशी लानाच्वनीगु खः । उकिं माघ लाया न्हापांगु न्हि संल्हू व माघया संल्हूकथं माघ संल्हू धाइथें नेपाली बोलिं माघ संक्रान्ति धाइ । घ्यःचाकु व हाम्वःया नखः जुयानिम्ति च्वय्या शीषर्ककथं वहे स्वंगू पदार्थया नामं थ्व संल्हूया नांच्वंगु जुल ।
दच्छिया प्यंगूगु ला साउन ला व प्यंगूगु राशी कर्कट राशी जुयाच्वनीथें दच्छिया झिगूगु ला माघ ला व झिंगूगु राशी मकर राशी जुयाच्वनी उकिं साउन ला व माघ ला खुला खुला पानाच्वंकथं खुला न्ह्यःल्यू जुयाच्वनी । ईलचंया ४ ल्याः व १० ल्याः चूलाःथें ।
अथेहे तुं साउनया संल्हू छु बार (वाः) लात माघ या संल्हू नं वहे बार लानाच्वनी । अथेहे बैशाख संल्हू मेषेर्क छु वार लात मंसिर संल्हू वृक्षिकेर्क नं वहे वार लानाच्वनी ।
थुगुसी छकः ला गजब नक्सां विक्रम संवत्या १ गते व इस्वी संवत्या १ तारेख वहे वहे बार लानावंगु नं दु, गथेकि ः
असोज १ गते, अक्टुवर १ तारिख, शुक्रवार
कार्तिक १ गते, नोभेम्वर १ तारिख, सोमवार
मार्गशीर्ष १ गते, डिसेम्बर १ तारिख, बुधवार
पुस ला बाहेक जनवरी १ तारिख शनिवार लाःथें माघ १ गते नं शनिवार हे लानाच्वंगु दु । गुबलें गुबलें गुगु नं दँय् थथे लानाच्वंगु लानावंगु दयेफु ।
आः थ्व माघ संल्हू मास ला हिलीगु संल्हू जक नं मखु ऋतु हिलीगु संल्हू व अयन हिलीगु संल्हू नं खत ।
गथे सूर्य धनु राशीं मकर राशी सरे जूकथं पुस मसान्तया सति माघ लाक्यंकथं मास संक्रान्ति ।
हेमन्त ऋतु फुना शिशिर ऋतु थ्व संल्हू नं क्यनीकथं ऋतु संक्रान्ति ।
दक्षिणायण अयन फुनाः उत्तरायण अयन थ्वहे संल्हू नं क्यंकथं अयन संक्रान्ति ।

उकिं माघ ला व साउन ला ज्वःज्वःलाः । साउन संल्हू साउन ला, वर्षा ऋतु व दक्षिणा अयन हिलीगु संल्हू खः  । थ्व संल्हू नं च्वय्या खँझ्वः हरफ थें खः ।
आः थ्व संल्हू खुन्हु चिकुलाया ईकथं चाकु, घ्यः, ख्वयाच्वनीकथं द्रब्य पदार्थ घ्यः अति चित्वःगु कण पदार्थ कथं हाम्वःया चाकु पाकय् ग्वग्वः लाकातःगु तौला बाय् सियू, हाकुहाम्वःया लड्डु व चिनी पाक ख्वयाः तुइया च्वंगु कुचा कुचागु चिनी कुतिंक लये तुयूहाम्वलं बुलातःगु साक्सला कुबाय् तिलःरि चाया तःलय् सइगु छताजि कन्दमूल चाकुहि, सकि थुज्याःगु तरवल, सन्या, पाहाँचः¥हे यमि बासिन्दापिनि बूग कचिगु लाभा घासा नये माःथें थ्व माघ संल्हूया थिमि पलः, येँ पलः स्वयाः नं यल पलः नयेमाः धैगु धापू दु ।
दक्व तागत व ज्यू बलाइगु तत्वत थ्व संल्हू खुन्हु ज्वरय् यानाः न्हापां घ्यःचाकु तरवल, बजि तयाः पितृ पन्छय् जुयाच्वनी, अनं छेँय्छेँया पुजाकुथि द्यःपिन्त च्वय्या थीथी वस्तु व समय् ज्वलं द्यःपुज्यानाकथं अर्पण छाइगु जुयाच्वनी, व अनं थःथः गुरु पुरोहित ब्रम्हू बाज्यापिन्त च्वय्या थीथी तत्व तयाः निसलाः व सिदा दान बीगु जुयाच्वनी ।
अले आसौच बारे जुयाच्वंगु छेँय् बाहेक मेमेगु प्रत्येक नेवाः समाजया प्रत्येक परिवार छँेछेँ व नेपाली समाजया प्रत्येक परिवार छेँछेँ पिनि च्वय्या थीथी तःताजिया तत्व परिकार तयाः परिवार थःथः गच्छेकथं थ्व माघ संल्हू नखः हनाच्वनी ।
आः थ्व नखलय् माय् खिचडी, हाम्वःचाकु ब्वःजा, ला ख्वयाः तःला, न्या ख्वया सन्याखुना ज्वरय् यानाः थ्व संल्हूया नं वस्तु ग्रहण यानाहनाच्वनी ।
आः थ्व संल्हूया छुछु वस्तु खँ तागत व ज्या बियाच्वनी उपिं थथे दु ः–
१) चाकु गरम चीज जुया निम्तिं ज्यू शरीर क्वाकाच्वनी ।
२) घ्यः चिल्लो व तरल पदार्थ जुयानिम्तिं ज्यूयात न्ह्याबलें तागत बियाच्वनी ।
३) तौलाया हाम्वः मुस्यां थें तागत बियाच्वनी । चाहु वहे जुल ।
४) तिलौराया चिनी चाकु थें चाकुगु चाकुगु व तागतगु नं वस्तु जुल ।
५) तरवल सिंग्वःथें छाःगु सिँथें च्वंगु सिँथें बल्लाइगु थ्व तरवल बल दयाच्वनी ।
६) सन्या, थ्व संल्हू खुन्हु सन्या नयेव शत्रुतय्त क्वन्याय फइगु धइगु पुलांपिनि मनूतय् धापू दु ।
७) पालु मसला जक मखु, लोसा जक नं मखु नइगु वस्तु वाकइक वइगु दक्वं थुकिं जीर्ण यानाः छ्वइगु वासः सम्मान नं खः ।
८) पलःलय् नं धातुया पदार्थ दु कथं नथें थ्व पलः तरकारीं बल्लाका तइ ।
थौंया न्हि खुन्हु थःमामं काय्म्ह्याय् मस्तय्त छ्यं बल्लाकेमाः धइगु धापूकथं छ्यनय् चिकं तिकाच्वनी ।
बियाछ्वये धुंकूपिं म्ह्याय्मस्तय्त नखत्या नं सःताः चिकं तीकेगु ज्या जुयाच्वनी ।
आः थ्व संल्हू नं हाम्वःग्वःछि न्हि ताहाः जुया वइ धइगु धापू कथं वयाच्वंगु दु । सूद्र्यः थासय् च्वनाः नं पूरा दक्षिणायण जुयाः भचा भचा न्हि क्वहां वयाच्वंगु दु । १, २ पलाः न्हिक्वहां वयाः न्हि उत्तरायण शिशीर ऋतु व माघ नं क्यन । निभाः नं निभालय् च्वने मपइकथं छाना वइ ।
आः थौंया संल्हू नखः जक नं मखु माघ स्नानकथं मेला नं थासंथाय्या मेला न्ह्यानाच्वनी । गथे–
१) नारायणी अञ्चलया त्रिशुली, काली गण्डकी व राप्ती खुसिया त्रिवेणी, देवघाट (नारायणघाट) मेला ।
२) बागमती अञ्चलया त्रिशुली तादी खुसिया दोभान देवीघाटया मेला ।
३) बागमती अञ्चलया दुने बागमती खुसि व मणमती मनहरा खुसीया संगम शंखमुलया मेला ।