डा. महेशमान श्रेष्ठ

राजभाइ जकःमिया छेँ रामघाट । नेवाः न्ह्यलुवापिनि दथुइ माओवादी नेता प्रचण्ड, “जिमिसं नेवाः राज्यया लागि ल्वानाच्वनागु दु – जिमित ग्वाहालि यानादिसँ ।” 

उबलय् नेवाः न्ह्यलुवापिसं न्ह्यसः तःगु खः, “छिमिसं लिपा सम्झौता यायेबलय् नेवाः राज्यया खँ त्वःताबीगु खः ला कि ?”

प्रचण्डंं लिसः बिल, “जिमिसं त्वःते मखु ।” 

उबलय् नेवाः न्ह्यलुवापिंसं प्रचण्डयात नेवाःतय्गु मुक्तिया लागि द्यवं छ्वयाहःम्ह देवदूत हे तायेकल ।

थौं प्रचण्डं नेवाः प्रदेशया मुद्दा त्वःताःबिल । दुर्गालालजि आक्रोशित जुयादिल, “प्रचण्डं नेवाःतय्त विश्वासघात यात ।”

निरंकुश नेवाःविरोधी राणाशासनविरुद्ध नेवाःतसें ज्यान पानाः ल्वात । वि.सं. २००७ सालं राणाशासन क्वःदल । प्रजातन्त्र वल । 

वि.संं. २००७ सालंनिसें न्ह्याःगु नेवाःविरोधी निरंकुश पंचायती शासनविरुद्ध नं दक्कलय् न्ह्यःने च्वनाः ल्वाःपिं नेवाःत हे खः । जनआन्दोलनया सर्वोच्च कमाण्डर गणेशमान सिंह खः । वि.सं. २०४६ सालं पंचायत क्वःदल । प्रजातन्त्र वल । 

प्रजातन्त्र वये धुंकाः न्हूपिं राजदूत खुम्ह नियुक्ति यात । खुम्हं हे बर्मूत । गणेशमानजिं नेपाली कांग्रेसया एकल जातीय नीतिया विरोध यानादिल । बर्मूत दक्वस्यां गणेशमानजियात आक्रमण यात । जनआन्दोलनया सर्वोच्च कमाण्डर नेता गणेशमानजि साम्प्रदायिक जुल । छेँ परिवार त्याग यानाः, जेलनेल भोगे यानाः, ज्यान पानाः ब्वलंकूगु नेपाली कांग्रेसय् गणेशमानजि मन्ह्यन । 

प्रजातन्त्र बर्मूतयु लागिं जक वःगु जुयाच्वन । समानता व स्वतन्त्रता नेवाःतय् लागिं मखु खनिं । प्रजातन्त्रया लागिं ज्यान पानाः ल्वाःपिं नेवाःत । आन्दोलनया नेतृत्व याःपिं नेवाःत । प्रजातन्त्र वसिनि नेवाःतय्त जाति, भाषायात सम्मान व समानता दयेमाःगु खः । दुःखया खँ नेवाः जाति व भाषायात जुयाच्वंगु शोषण दमन, उत्पीडन व विभेद झन तच्वल । नेवाः मस्तय्सं ब्वनेकुथी नेवाः भाय् ब्वनेमखं । अद्दा, अदालतय् नेवाः भाय् छ्यलेमदु । राज्यसत्ता खँय् बर्मूतय् एकःति जुल । राज्य सत्तां नेपालभाषायात हत्या यानाच्वन । नेवाः जाति, भाषा, संकतय् लात । नेपाली कांग्रेसं नेवाःतय्त विश्वासघात यात । 

एमालें जाति भाषा समानताया वाउँगु घाँय् क्यन । नेवाःत आकर्षित जुल । एमालें थः सत्ताय् थ्यनेवं ब्वनेकुथी नेपालभाषा मखु सीधुंकूगु संस्कृत भाय् ब्वनेमाःगु यानाबिल । नेवाः जाति, भाषायात जुयाच्वंगु विभेद झन तच्वल । 

नेवाःतसें ज्यान पानाः हःगु प्रजातन्त्रय्, नेवाःतय् आदिभूमी, नेवाःतय् ऐतिहासिक थाय्, नेपाः गालय् नेवाःतसें शासन याये खनेमाःगु खः । तर दुःखया खँ, थाय् गैरनेवाःतसें शासन याकाः च्वनेमाल । नेवाःतय् जाति व भाषाया अस्तित्व लोप जुइत्यंगु दु । थ्वला “काम गर्ने कालु मकै खाने भालु” थें जुल । 

नेपाः गालय् जिल्ला प्रमुख अधिकारी ग्वःम्ह नेवाः दु ? नगरपालिका प्रमुख ग्वःम्ह नेवाः दु ? प्रहरी प्रमुख ग्वःम्ह नेवाः दु ? मालपोत प्रमुख ग्वःम्ह नेवाः दु ? न्यायालय प्रमुख ग्वःम्ह नेवाः दु ? दक्व दक्व थासं नेवाःत विस्थापित जुल । स्वनिगःया भुमिं नेवाःत विस्थापित जुल । नेपाःगाःया आदिवासी नेवाःतय् भूमि संरक्षण मखु, संहार जुल । 

खस बर्मूत राज्यसत्तां नेपाः गाःया उर्वरभूमि नष्ट यानाबिल । आप्रवासनया बाँध तछ्यानाबिल । नेपाःगाःया राज्यसत्ता नेपाः गाःविरोधी खः, नेवाः विरोधी खः, नेवाःतय् दुश्मन खः । 

जाति व भाषाया समानताया खँ ल्हाइम्ह एमाले जाति व म्हसीका दुगु संघीयताया विरोधी जुल । फाये धुंकूगु ई हाकनं घुर्का बिल । एमालेया लागिं थःगु सम्पूर्ण जीवन पानाः ज्या याःपिं अशोक राई, राजेन्द्र श्रेष्ठ थेंजाःपिं ईमान्दार पुलांपिं नेतापिसं विद्रोह याये माःगु परिस्थिति ब्वलन । 

एमालें आदिवासी जनजातियात विश्वासघात यात । एमालें नेवाःतय्त विश्वासघात यात । थुज्वःबलय् नेवाः राज्यया नारा ज्वनाः नेपाःया राजनैतिक ख्यलय् माओवादी कुहाँ वःगु खः । अर्धभूमिगत अवस्थाय् प्रचण्डं नेवाः न्ह्यलुवापिंके ग्वाहालि फ्वंगु खः । नेवाः प्रदेश वये हे त्यंगु इलय् डा. बाबुराम भट्टराईनं संविधानसभा हे स्याना छ्वल । 

प्रचण्डं नेवाः प्रदेशया बोरा वांछ्वयाः नेवाःतय्त प्यंक्यनाः बिस्युं वन । अले दुर्गालालजि आक्रोशित जुयाः संघीय समाजवादी फोरमया नेता अशोक राईयात न्ह्यसः तःगु खः, “प्रचण्डं नेवाःतय्त विश्वासघात यात । छिमिसं जक याइमखु धकाः गथे यानाः विश्वास यायेगु ?”

नेता अशोक राईनं लिसः बियादिल, “जातीय स्वायत्त प्रदेशया नारा जिमिसं कुबियाच्वनागु मखु । माओवादीं थें आदिवासी जनजातिया नारा कुबिया च्वनागु मखु । जिमिगु पार्टीया थःगु हे नारा खः । नेवाः प्रदेशया नारा जिमिसं त्वःते मखु । 

मनूतसें धाइ एमालेया कांग्रेसीकरण जुल । एमाओवादीया एमालेकरण जुल । जिं स्वयेबलय् खँ अथे मखु । कांग्रेसया नेतृत्वया प्रजातन्त्रवादी नेतां मखु, खस बर्मूवादी नेतां यानाच्वंगु दु । एमालेया नेतृत्व बर्मूवादी नेतां यानाच्वंगु दु । एमाओवादीया नेतृत्व नं बर्मूवादी नेतां यानाच्वंगु दु । राजनैतिक सिद्धान्तया खँ ला किसिया क्यनेगु वा खः । सक्कली खँ ला सकलें बर्मूवादी खः । स्वजातीय बन्धुपिनि मिलन खः ।

होटल एम्बेसडर, लाजिम्पात । डा. डेविड गेल्नरया न्वचू । न्वचू नवाः भासं बियादिल । जनयुद्धया ई, माओवादीया खँ ल्ह्वनादिल । “माओवादीया ल्यूल्यू वनेमते । माओवादीयात विश्वास यायेमते । माओवादीं नेवाः प्रदेश बी मखु ।” 

जिं प्रतिवाद याना, “नेपाःया मेमेगु सुं हे पार्टीं नेवाः अधिकारया खँ ल्ह्वनाच्वंगु मदु । माओवादीं नेवाः प्रदेशया खँ ल्ह्वनाच्वंगु दु । जिमिसं छाय् समर्थन मयायेगु ?” 

डेविड गेल्नरं लिसः बियादिल, “जिं नेवाः प्रदेश म्वाः धइगु मखु । नेवाः प्रदेशया लागिं संघर्ष याये म्वाः धइगु मखु । माओवादीयात विश्वास यायेमते धइगु खः । नेवाःतय्सं थःगु हे तुतिं चुयाः संघर्ष यायेमाः जक धइगु खः । जिमिथाय् नं जातीय अधिकारया लागिं संघर्ष जुयाच्वंगु दु । थःगु हे भरं संघर्ष यानाच्वंगु दु । नेवाःतसें नं थःगु अधिकारया लागिं थःगु हे तुतिं चुयाः संघर्ष यात धाःसा नेवाःत अवश्य सफल जुइ ।

ने.सं. ११३५ 

ई.सं. २०१२–०९–१२