nepal investment baink

न्हापांगु नखः थौं गथांमुगः

डा. चुन्दा बज्राचार्य
श्रावण कृष्ण १४ दिलागाः १४ कुन्हु न्यायेकीगु नखः गथांमुगः चःरे खः । नेवाःतय्सं सिनाज्या क्वचायेवं दकले न्हापां हनीगु नखः धयागु गथांमुगः खः । थ्व नखः वापी धुंकाः दकलय् न्हापां हनीगु वा थ्व नखः धुंसानिसें मेमेगु नखः स्वातुस्वास्वां वइगु नखः खः । उकिं थ्व नखःयात नेवाः नखःया न्हापांगु नखः नं धाः । गुलिस्यां थ्वैत काय्मचा नखः नं धायेगु याः ।
इतिहासकार भाजु शंकरमान राजवंशीया धापूकथं मनू सीवलय् ब्छासय् वाय यंकेमाः । थ्व हे थाय्यात गणस्थान मूलगढ धायेगु यानावयाच्वंगु दु । थ्व हे मूल गढया छुं आखः हिलाः गथांमुगः धकाः नां छूगु खः । गथांमुगःयात त्रिशक्ति सत्व, रज व तमया द्यःने स्वपलाः तयाः थनीगु त्रिपद संवर भैरव धकाः नं धायेगु याः । गथांमुगःयात गुबलेनिसें हन धयागु स्पष्ट सी मदुसां गोपाल बंशावलीइ गथांमुगःया सन्दर्भया खँ न्ह्यथना तःगु दु (मनवज्र बज्राचार्यः हाम्रा चाडपर्वहरुका विवेचनाः काठमाडौं, रत्न पुस्तक भण्डार, २०२५ पृ २–३) ।
थुकिं जयस्थिति मल्लया ई न्हापानिसें हना वयाच्वंगु नखः धैगु सिइ दु तर लिच्छविकालय् हंगु मखु धयागु नं यचुकं खनेदु (बज्राचार्य, धनबज्र व कमलप्रकाश मल्ल ः द गोपाल राजवंशावली ः काठमाडौं, नेपाल रिसर्च सेन्टर, १९८५, पृ ६९)
गथांमुगःयात घण्टाकर्ण धायेगु नं याः । घण्टाकर्णया अर्थ न्हाय्पनय् गं घानातःम्ह खः । न्हाय्पनय् गं घानातःगु विषयलय थीथी लोकोक्ति मदुगु मखु । छम्ह द्यःया नां न्यने मयःम्हस्यां द्यःया नां न्यने माली धकाः निपा न्हाय्पनय् नं तःतःग्वःगु गं घाना जूगु व गरीवप्रति सहानुभूति तयाः जुइम्ह मनू खः । वहे मनू सीबलय् जगाः कयाः सी उठय् यात । अथे जूगुलिं गथांमुगः बलय् जगाः कायेगु चलन जूगु न्यने दु ।


अथेतुं मेगु धापू कथं न्हापां छम्ह कर्मय् विश्वास याइम्ह मनुखं लँु वहः तिसा सिबें नँय् विश्वास याइगु जुयाच्वन । तर उम्ह मनू बुद्धि च्वन्ह्याःसां जात धाःसा क्वजातम्ह लानाच्वन । व मनूया मतिना धाःसा छम्ह धनिम्ह मनूया म्ह्याय्मचा नाप जुयाच्वन । धनिम्ह मनुखं थ्व सियाः थः म्हयाय्मचां क्वजातम्हनाप इहिपा यानावन धाःसा थःगु बेइज्जत जुइ धकाः ग्यानाः व क्वजातम्हेसित मिं पुकाः स्यानाबिल । त्वाःयापिं मनूतय्सं वास्तविक खँ सीवं सीम्हसित सम्मानपुर्वक सिथं यंकाः अन्त्येष्ति यानाबिल ।
अथेतुं मेगु धापूकथं स्वनिगलय् गथांमुगः धयाम्ह छम्ह राक्षसं तसकं दुःख बियाच्वंगु जुयाच्वन । छम्ह तान्त्रिकं उम्ह राक्षस स्यायेया नितिं व्यांचिया रुप कायेगु शुरु यात । थ्व खनाः राक्षसं तसकं तं पिकयाः ब्यांचित स्याये धकाः सन । ब्यांचा बिस्यू वन राक्षसं लिना यंकल । लिपा ब्यांचा लः मुना च्वंगु पूखूया ध्वःपय् वन । राक्षस नं अन हे वन । लिपा अनं तु व सित । व हे राक्षसयात अन्त्येष्टि यायेत त्वाःयापिंके जगाः कया छम्ह प्वःपाखें अन्त्येष्टि याःगु धइगु धापू नं दु । अथे जूगुलिं हे गथांमुगःया अन्त्येष्टि समाजय् दकले क्वजातम्हपाखें याकेगु चलन दुगु खः धयागु धापु दु ।
गथांमुगःया बारे गुलि नं लोकोक्ति दु, व फुकं गथांमुगःया छुं नं छुं खँ नाप सन्दर्भ दुगु खनेदु । बाखंनाप आत्मसाथ यायेफत धाःसा गथांमुगः छुं छुं खँ उकिइ दुने सुलाच्वंगु खने दु ।
गथांमुगःया थीथी धारणा
गथांमुगः घण्टाकर्ण छाय् धाल थ्व खँ च्वय् वने धुंकल । गथांमुगःयात त्रिपद संवर भैरव नं धाः । छाय्धाःसा गथांमुगः थनीबलय् तिंप्वा“य्यात स्वप्वा“य् यानाः थनेगु याइ । थथे स्वंगू प्वँय् यानाः थनेगु धयागु हे त्रिपद संवर भैवया प्रतीक खः । थ्व भैरवं त्रिशक्ति (सत्व, रज व तम) या द्यःने स्वपलाः तयाः थनीगु खः  । गथांमुगः शिवशक्तिया प्रतिक अथवा अर्धनारेश्वर, अर्थात मिसा बछि मिजं बछि खः । उकिं गथांमुगः थनीबलय् गनं गनं छखे मा लिङ मेखे बालिङग च्वयाः तिकेगु नं चलन दु । गथांमुगःयात सृष्टिया प्रतिककथं नं कायेगु याः । थुगु गथांमुगः भैरब जूसां गुगुं गथामुगः अजिमा खः धकाः नं धायेगु याः । क्षेत्रपालय् थनीम्ह जूसा भैरव व छ्वासय् थनीम्ह जूसा अजिमा जुइ । गथांमुगः थुकथं म्हसीकेगु जुसा मेकथं गथांमुगलय् भैरब वा अजिमाया ख्वाःपाः वा राक्षस वा लसिंया ख्वाःपाः च्वयातःगु तयाः क्वय् लिङ नं च्वयेगु चलन दु ।

बा¥हाः तयेधुंकूपिं मिसामचातय्त मिजंम्ह गथांमुगः भागियाके बीगु नं चलन दु । बा¥हाः तयेगु संस्कार हे यौन क्रियाया ज्ञानया लागि खःसा थ्व धुंकाः उन्मत भैरव वा मिजंम्ह गथांमुगः भागि याकेगु धयागु सी मदयेक मिसातय्त सृष्टि क्रियाया दुज्ञां बीगु खः । गथांमुगःया ख्वाःपाः राक्षसया ख्वाःपाः थें धंवा तयाः हिंसा यानाः म्हुतुं हि बाः वयेकाः नं च्वयेगु याः । अथे तु गथांमुगःयात भूत धायेगु नं चलन दु । समाजय् मनू स्वयाः विचार पाःथें गथांमुगःयात स्वयेगु दुष्टि नं पाः । हिन्दुतय्स शिव पार्वती वा अर्धनारेश्वरकथं धायेगु याःसा बौद्धतय्सं भैरव व अजिमाकथं कायेगु नं याः । नापं कालकारतय्सं नाटेश्वरकथं नं धायेगु याः । न्ह्याम्हसित नं न्ह्यागु हे धाःसां नं गथांमुगःयात मिसा व मिजंकथं हे कायेगु याः ।
गुम्ह गुम्हसिगु विचाःकथं गथांमुगः व घण्टाकर्ण छगू हे मखु । थज्याःपिनिगु विचाःकथं घण्टाकर्ण धाइम्ह छम्ह कट्टर शिवभक्त खः । भगवान शिवया नां छगू त्वःताः मेगु गुगुं नं खँ न्यने म्वाःलेमा धकाः हे न्हाय्पनय् गं घाःगु खः । काशी क्षेत्रय् घण्टाकर्ण पुखू दु । न हे शिवलिङ्ग धारणा यानाःतःम्ह घण्टाकर्णया मूर्ति पलिस्था यानातःगु दु । वयागु नामं हे घण्टाकर्ण पुखू जुगु खः । थ्व थाय् कर्णघण्टाया नां साःप हे जाः । घण्टाकर्ण राक्षस पाशुपत धर्म माने याइम्ह कट्टर शिवभक्त जूगुलिं घण्टाकर्ण मूर्ति स्थापना यानाः काशीया भारतीय जनतां छम्ह दानवया रुपय् मकासें ईश्वरया रुपय् पूजा याना वयाच्वंगु खः । थुकथं गथांमुगः व घण्टाकर्णयात छम्ह हे धायेगु मयःपिं नं मदुगु मखु । (गंगालाल श्रेष्ठः गथांमुगः व घण्टाकर्ण वहे खःला ? सन्ध्या टाइम्स, दिल्लागा १३, १११७)


गथांमुगः – सिनाज्या नी ब्यंकेगु
गथांमुगः चः¥हेयात सिनाज्या व्यंकेगु दिं नं धाः । खाइसंल्हु कुन्हु दुवाः दुवातय् भुत साला हयाः छेँय्छेँय् तये यंकेगु धयागु विशेष यानाः सिनाज्याबलय् बालांक ज्या याये फयेमा धकाः खः । उकिं थ्वकुन्हु बुइ वा प्यूपिं वा मप्यूपिं न्ह्याम्ह हे जूसा नं बुँज्या याइपिं छेँय् दुहां वल धाःसा भूत नं दुहां वइ धकाः सिनाज्या संपिं जूसां मसंपिं जुसा सकसियां सिनाज्या नी ब्यंकेगु याः गथांमुगःबलय् यायेगु चलन दु । सिनाज्या ब्यंकेगु धकाः छेँय् पुइगु, बँइलेगु वसः हीगु खः उलि जक मखु छेँय् दक्व परिवार नं म्वः ल्हुइगु वा खौ कयाः ख्याः सिलेगु याइ ।
वा पिइ सिधःगु न्हापा हे जूसा गथांमुगः न्ह्यः नं सिनाज्या नीब्यंके ज्यू । सिनाज्या नी ब्यंके धकाः वापिइ सिधल धायेव छेँय् छखां नीसीयानाः थःथःगु म्ह शुद्ध यायेगु खः । थथे गथांमुगः स्वयां न्हापां सिनाज्या नी ब्यंकीपि वा प्यूबलय् ग्वाहालि वःपिं फुक्कसित सःताः भलाकुशल यानाः धन्यवाद बियाः तुच्चा वा कौला याकाः छछाः जा नका छ्वयेगु चलन दु, यदि गथांमुगःतक्क नं वा पिइ सिमधःनिसा गथांमुगः कुन्हु सिनाज्या व्यंकेगु याइमखु । सिनाज्या नी ब्यंके धुंकूपिसं सिनाज्या नी मब्यंकूगु थासय् छेँय् भूत पित छ्वयेधुंकूगु जुइ । सिनाज्या मब्यंकूपिं थाय् भुत पित मछ्वःनीगु जुइ उकिं सिनाज्या ब्यंके धुकूपिं सिनाज्या नी मव्यंकूगु छेँय् वन वा मनूयात थिल धाःसा भुतं पुना वई धायेगु चलन दु ।