- विजयकृष्ण श्रेष्ठ

संविधानय् ८ गू प्रदेशया व्यवस्था यानाः मस्यौदा  पिहाँ वयेधुंकाः आः नेवाः प्रदेश वइमखुत धकाः धाइपिं पिहाँ वल । तर थुकियात हे सकारात्मक दृष्टिकोणं स्वयेगु खःसा नेवाः प्रदेशया थासय् मेगु गुगुं प्रदेश नं वःगु मदुनि । प्रदेशया नामांकन जुइगु ल्यं हे दनि । झीपिं थुगु हे संविधानसभां नामांकन व सीमांकन सहित संविधान जारी यायेमाः धकाः माग यानाच्वना । तर सम्झौता जूबलय् प्रदेशया नामांकन प्रदेश सभां हे तइगु धाल धाःसा सीमांकन संघीय आयोग यायेगु धाल । अथेजूगुलिं सीमांकन जूगु क्षेत्र दुनेया जनतां ल्ययाछ्वःपिं प्रतिनिधितसें हे नां तइगु जूवंगु दु ।

दकलय् न्हापां ला नेवाः प्रदेशया माग धइगु शंखधर साख्वाःयात राष्ट्रिय विभूति घोषणा याकीगु माग थें जक मखु, थ्व ला राज्यसत्तालिसे सम्बन्धित माग खः, अथे जूगुलिं अःपुगु ज्या नं मखु । 

नेवाःत हैसियतविहीन जुयाः हे नेवाःतय्गु उन्नति प्रगतिया निंतिं नेवाः प्रदेश माःगु खः धाःसा थन संघर्षय् नं हैसियत मदयाः हे नेवाः प्रदेश सुनिश्चित मजूगु खः धइगु खँ नं खनेदत । 

सरकारं न्हापा यानातःगु सम्झौता, अनंलि संविधानया धारा १३८ स्वयेबलय् झीपिं नैतिक रुपं द्यःने लाः । तर कार्यकारी रुपं शक्ति सन्तुलनया ल्याखय् नेवाः प्रदेशया पक्षया प्रतनिधित संविधानसभाय् म्हो । थुकी मध्ये प्रमुख दल जुयाच्वंगु एमाओवादीं ल्वाना च्वनां मजिल धकाः सम्झौताया लँपु काल । वास्तवय् नेपालय् कायम जुयाच्वंगु छथ्वः जाति, वर्गया मनूतय्गु वर्चश्व इमिसं सतकय् हाःगु भरय् त्वःताबी धइगु खँ नं सम्भव मखु, अथेजूगुलिं आःयात सम्झौता यानाः संघर्षयात जारी हे यानायंकेगु खँयात पाय्छि मजू धकाः नं धायेमज्यू । वास्तवय् थ्व खँ कार्यनीतिक सवाल खः । 

पञ्चायत क्वःथलेत स्वीदँतक संघर्ष याःगु खँय् हे झीसं नेतातय्त नेता धकाः धयागु खः । आः इपिं हे बदमाश जुयाः पिहाँ वल, तर उलिमछि दँ दयाः नं इमिगु म्हिगःया थासय् च्वनेमफु । धइगु अर्थ झीसं नेतृत्वया विकास यायेफुगु मदुनि । झीथाय् झीसं थःगु नेतृत्वया विकास यायेमफुसा नेवाः प्रदेश वइ हे धायेगु गथे ? तर म्हिगः पंचायतकाल बहुदल जक धायेवं कथि नयेत नं तयार जुइपिं झीपिं, जेलय् दुहाँ वनेमाःसां बहुदल धाइपिं झीपिं, गोली नयेमाःसां बहुदल धाइपिं झीपिं, उज्वःगु छुं हे खतरा मदुसां ‘नेवाः प्रदेश’ धकाः छाय् मधया ? कि झीपिं खतरा मोले याये न्ह्याःपिं ‘एडभेन्चरिष्ट’ खः ला ? कि झीपिं नेता मदयेकाः लँपु हे खंकेमफुपिं कां खः ला ? 

सवाल राजनीतिया खः, गुम्हं एडभेन्चरिष्ट जुइगु राजनीति मखु, गुगुं नां कमे यायेगु ज्या नं राजनीति मखु, गुगुं दां कमे यायेगु ज्या नं राजनीति मखु । राज्यसत्तानाप स्वापू दुगु ज्याखँ हे राजनीति खः । उकिं नेवाः प्रदेशया सुनिश्चितताया सवाल नं राजनीतिक सवाल हे खः । थ्व नेवाःतय्गु लक्ष्य खः । 

निश्चितरुपं संघीयताया नां हे मन्यंपिं, संघीयताया गुगुं कथं अभ्यास मजूगु नेपालय् संघीयताया नामं तुतिं चुइगु हे आःया निंतिं तःधंगु खँ खः । गथे २०४६ या संवैधानिक राजतन्त्रं हे गणतन्त्रया निंतिं आधार दयेकल, गथे समाजवाद धइगु हे पूँजीवादया गर्भं जन्म जुइ धकाः धाइ, उकथं हे संघीयताया अभ्यास जुइधुंकाः तिनि नेवाः प्रदेशया आधार निर्माण जुइ । सवाल थ्वहे खः कि राजनीतिक परिस्थितियात नेवाः प्रदेश प्राप्तिया निंतिं धात्थें हे अभियान न्ह्याकेगु ज्या ला आः हे तिनि जक सुरु जुइगु खनेदु ।