नेवाः प्रदेश मवइगु निश्चित जुइधुंकाः नेवाः प्रदेश माः धकाः थ्वयां न्ह्यः सनाच्वंपिं नेवाःतय्सं छु स्वयाच्वन ? 

नेवाः आन्दोलनय् जुयाच्वंपिं नेवाःतय्सं स्वयम् थ्व न्ह्यसः थःत थःपिसं नं यानाच्वंगु दुसा मेपिं नेवाःतय्सं नं नेवाः न्ह्यलुवा व सक्रिय दुजःपिन्त थ्वहे न्ह्यसः यानाच्वंगु दु । 

थन वन नेवाःत ? नेवाः प्रदेशया निंतिं आन्दोलन याःपिं ? न्ह्यसः स्वाभाविक खः । तर लिसः बिइ उलि अःपु मजू । दकलय् न्हापां ला स्वशासन, स्वायत्त राज्य, पहिचान सहितया संघीयताया मुद्दा सुनां हःगु खः ? व उकिया पुसा गनं वल थ्व खँयात थुइकेमाःगु खनेदु । 

जातीय स्वशासन व नेवाः राज्यया  पुसा पंचायतकालय् पंचायती व्यवस्थाया अन्तया आन्दोलन लिसेलिसें बामपन्थी नेतातय्सं हःगु खः । 

मदुम्ह शम्भुराम श्रेष्ठ, प्रा. माणिक लाल श्रेष्ठ व थ्वयां लिपा डा. महेशमान श्रेष्ठ, मल्ल के. सुन्दरपिसं थ्व मुद्दायात ल्ह्वंगु खः । गुकियात उगु इलंनिसें हे छथ्वः नेवाःतय्सं नेवाः आन्दोलन धइगु हे वामपन्थी आन्दोलनकथं कायेगु यानाच्वंगु खः । तर थुकिया बावजूत नं नेवाः आन्दोलन भाषिक अधिकारया आन्दोलननिसें कयाः नेवाः हक हितया आन्दोलन व नेवाः प्रदेशया आन्दोलनतक थ्यंकेगु ज्या जुल । 

थ्वयालिपा झिदँया जनयुद्धं जातीय अधिकारया मुद्दायात तच्वकं ल्ह्वन । २०४६ सालया जनआन्दोलनलिपा २०४७ य् दयेकूगु विश्वया उत्कृष्ट धयातःगु संविधानय् नेवाःतय्सं तयावयाच्वंगु मागयात सम्बोधन यायेकथं नेपालय् न्ववाइगु भाय्यात राष्ट्रिय भाषाया मान्यता ला बिल तर उकिया छ्यलाबुलाय् मवयेवं नेवाःतय्सं २०५६ जेठनिसें भाषिक अधिकारया आन्दोलन न्ह्याकल । उगु आन्दोलन न्ह्याना हे च्वंगु इलय् माओवादी जनयुद्धं चरम रुप काल व २०६२÷६३ या जनआन्दोलनलिपा वःगु अन्तरिम संविधानं नेवाःतय्सं तयावयाच्वंगु सःयात बः बिल । २०६४ सालया न्हापांगु संविधानसभाया चुनावलिपा अन प्रतिनिधित्व याःपिं दलतसें संविधानय् जनआन्दोलनया भावनाकथं हे आदिवासी जनजाति, मधेशी, मिसा, मुस्लिम, दलित, ल्यूनेलाःपिं जातजातिया मागयात संबोधन याइगु जुल धइगु यक्वसिनं आश याःगु खः तर उगु संविधान पिहाँ मवयेकं हे संविधानसभा भंग जुल । अनंलिपा २०७० सालय् जूगु निक्वःगु संविधानसभाया चुनाव धुंकाः वःगु लिच्वतं पहिचान व संघीयता पक्षधर धाःपिं अले अधिकारया सः तयाच्वंपिन्त हच्कय् यानाबिल । संविधानसभाया मुँज्याय् न्हापांगु संविधानसभां यानातःगु सहमतिया स्वामित्व कायेगु धासेंलि नेपाःमि जनतां भतिचा आशा काःगु खः । 

तर २०७२ बैशाख १२ या तःभुखाय्या लिच्वःकथं नेपाःमि जनतां भौतिक क्षति फःगु छखे दुसा थ्वहे ह्वःताः स्वयाः नेपाःमि जनताया चाहना व भावना अःखः संविधानसभापाखें अधिकारवादीपिनि सः व आन्दोलनया सः अःखः संविधानया मस्यौदा पित बीवं थौं देसय् थाय्थासय् विरोध जूगु दु । देय्या विकास व शान्ति कायम यायेत धकाः पित हयेत्यंगु संविधान पिहाँ मवःनिबलय् हे जनता असन्तुष्ट जुयाः आन्दोलन न्ह्याके धुंकूगु दु । थ्व इलय् नेवाःत नं दनावयाः थःगु अधिकार प्राप्तिया निंतिं अन्तिम कुतः याये हे माः । थुकिया निंतिं नेवाः नेतृत्व वर्ग धायेकाच्वंपिसं नं आँट व साहस क्यने हे माः ।