- विजयकृष्ण श्रेष्ठ

नेपाः बुद्ध जन्मभूमि जूगु जूसां थनया शासकत न्हापांनिसें हे हिन्दू धर्मावलम्बी जुयाच्वंगु दु । न्हापान्हापाया इलय् जुजुपिसं गुगु नं छगू धर्म ग्रहण यायेत स्वतन्त्र जूगु ई नं दुगु खः । थ्व इलय् नं जुजुपिसं व्यक्तिगत रुपं मन क्वसाकाः थःम्हं भक्तिभाव यायेगु द्यःया देगःत हे आपाः दयेकेगु याः । अथे खःसां शासन चले यायेगु झ्वलय् दण्ड सजाय बीगु सवालय् राय सुझाव काइबलय् जुजुयात गुगुं द्विविधा जुल धाःसा बम्र्हू पण्डिततय्त हे सःती । इमिसं मनुस्मृति लिसेया ग्रन्थया आधारय् थःगु मत बी ।

नेपालय् राणाकालतक नं थथे हे जुयावयाच्वंगु  खनेदु । राणातसें विदेशी विद्यार्थीतय्त न्ह्याक्व हे चाकडी यानाः थःपिं शक्तिशाली जूगु जूसां इमित थःपिं च्वनीगु दरवारय् दुमकासें इमित नाप लायेत बसन्तपुरय् गद्दी बैठक दयेकल । हानं विदेशीत नाप लाये धुंकाः ‘पतिया’ कयाः ‘चोखे’ जुइगु नं यात ।

विश्वय् वःगु ह्यूपालं नेपाःयात नं थिल, उकिसनं थीथी देसय् सैनिक सेवानिसें थीथी रोजगारी याइपिसं नागरिक अधिकार धइगु छु धइगु नं थुल । थ्वयां न्ह्यः हे स्वयम् राणातसें थःपिं आधुनिक जुइत थः मस्तय्त अंग्रेजी स्यनीगु जुल । अंग्रेजी सफूत झिके यानाः दरवारय् सजे याइगु व विदेशी अखबार झिके यानाः ब्वनीगु नं जुल । अथे जुयाः थन नं ह्यूपाःया फय् सन । छुं उपाय मदयाः नेपालय् २००४ सालय् पद्म शम्शेरं दकलय् न्हापां नेपालको वैधानिक कानुन पिकाल ।

उगु वैधानिक कानुनय् छु दु धइगु ख“ स्वये मनंनि । तर थ्व विदेशी हावां हे थियाः तयार जूगु खः । विदेशय् गथे यानाः शासन न्ह्याइगु धइगु स्यूपिं विद्वान्त राणातय्गु दुने हे दु, अथे जूगुलिं थ्व दस्तावेज राणातय्गु अधिकारयात सुरक्षित यासें नागरिकतय्त नं छुं अधिकार बीगु कथं वःगु जुइमाः ।

२००४ सालय् हे नेपालय् म्यूनिसिपालिटीया चुनाव जुल । म्यूनिसिपालिटी राणातसें नियुक्त याःम्ह डाइरेक्टरं चले याइगु जूसां बोर्डय् जननिर्वाचित प्रतिनिधिपिं नं थ्यन ।

थुकथं शासन यायेगु पद्धति ला मनुस्मृतिइ गनं मदु । अथेजूगुलिं नेपाः धइगु देय् २००४ सालतक जक हिन्दू राष्ट्र जुल, वयां ल्यू ला धर्मनिरपेक्ष जुयावल धायेगु पाय्छि जुइ ।

जंगबहादुरं १९१० सालय् दयेकेब्यूगु मुलुकी ऐनय् जातिया नितिं थीथी कसुरया थीथी सजाय दु । थ्व तक मनुस्मृतिया भावना वा स्पिरिटकथं जूगु खनेदु । तर १९६४ सालय् चन्द्र शम्शेरतक थ्यंबलय् हीकेमाल । अले शास्त्रं जक कालया प्रभावं फुक्क व्यवहार चले मजूगुलिं थ्व मुलुकी ऐन माःगु ख“ न्ह्यथन । २०२० सालया मुलुकी ऐनय् ला हिन्दू वर्णाश्रम धर्मकथं मजुसे सकसितं समान कसुरया नितिं समान दण्डया व्यवस्था यासेंलि ला हिन्दूगु पहः राज्यं अस्वीकार याःगु हे खनेदत । अथे नं थौंतक नं उगु मुलुकी ऐनय् ‘शास्त्रबाट मात्र कालका प्रभावले सबै व्यवहार चल्न नक्सदा’ धइगु ख“ग्वः दु । अर्थात् वहे मुलुकी ऐनं हिन्दूया शास्त्रयात अस्वीकार यानाः न्हूगु पद्धतिकथं समानतायात नालाकाःगु जूसां भाय् छता धाःसा शास्त्रयात विद्रोह यानागु मखु न्हिं धकाः तयातल ।

उगु हे ईया जःखः २०१९ साल पुस १ गते जारी जूगु संविधानं नेपालय् दल चायेके मदइगु जूसां जुजुया एकतन्त्री शासन कायम यानाः जूसां राज्यय् व्यवस्थापिका, कार्यपालिका व न्यायपालिका दइगु व्यवस्था तयाः मन्टेस्क्यूया शक्तिपृथकीकरणया सिद्धान्तयात नाला काल । स्वथासंया लगाम नं जुजुयाके हे तःगु जूसां स्वंगु थाय् ला तल ।

थुकथं जोनलक व मन्टेस्क्यूया सिद्धान्तकथं राज्यया संविधान दयेकेगु तर नेपाःयात हिन्दू राष्ट्र हे धायेगुया अर्थ छु खः ?

थ्व हिन्दू धर्मया नामय् नेपालय् राजतन्त्र बल्लाका तयेगु छगू माध्यम जक खः । थुकी लिपा थःपिनि देसय् थःपिसं आधुनिक पद्धतिकथंया शासनया उपभोग यायेगु, तर हिन्दूवादी जूगु नामय् हिन्दूतय्गु नं देश दु, हिन्दूतय्गु नं जुजु दु धयाः नइपिं भारतीय हिन्दू स्वार्थवादीतय्गु नं स्वार्थ खनेदत । अथे नं नेपालय् हिन्दू जनसंख्या बहुसंख्यक दु, उकिया हे लवः कयाः हिन्दू राष्ट्र धायेकाः जुजु ला माः धइगु मनोविज्ञान दयेकाः छ्यलेगु उपाय हे प्रमुख खः ।

२०४७ सालया संविधानय् नेपालय् धर्मनिरपेक्षताया पक्षय् अपाय्मछि धंगु अभियान न्ह्यात । उबलय् हिन्दूया ल्यूने कमा छगू लिकया ब्यु धकाः धालं नं गणेशमान सिंहयात हे स्यनाः झीत पाठ स्यनेत छ्वयाहल । तर २०६३ सालय् जुजुया अधिकार कटौति जुइगु अर्थात् धु“या वा, लुसि थ्वके थें ज्वःगु प्रतिनिधि सभाया घोषणा २०६३ स नेपाःयात धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र घोषणा यात ।

थुकिं नं पर्दा ल्यूने च्वनाः ज्या याइपिं नेपाःया सत्ताया डिजायनरतसें न्हापा हिन्द राष्ट्र धकाः जुजुयात धुँया लुसि बियातःथें बियातःगु खः धकाः थुइकेत अःपु । अजूचायापुगु खँ ला छु धाःसा २०६३ सालय् प्रतिनिधि सभाया घोषणा जारी जुयाः उलिमछि दयेधुंकल, तर भारतय् च्वनाः हिन्दू राजनीति यानाच्वंपिं व थनया जुजुयात ‘हिन्दू सम्राट’ धाःपिं अशोक सिंघल थुज्वःपिं मनूत गन वं गन वं, झीसं न्यनेमदु, ताये मदु ।