वैशाख १२ या महाभूकम्पं थौं देशयात गन थ्यंकल । थ्व फुक्कस्यां न्ह्यःने छर्लङ्ग । थुकियाबारे थौं अप्वः खँ ल्हानाच्वने आवश्यक मदु । देशया अधिकांश गां, पहाडया बस्तीत ध्वस्त जुइ । उपत्यकायात कङ्गाल यानाबी । छखेर देश थुज्वःगु विभत्स, दयनीय स्थितिइ । मेखेर छथ्वः मनूत पुनर्निर्माणया नामय्, पुनस्र्थापनाया हौवा थनाः ‘धरहरा थनेमाल, दयेकेमाल’ धकाः सः थ्वयेका  जुइ । मानौं तःभुखाचं स्यंकूगु मात्र धरहरा जक खः । मेगु छुं स्यंकूगु मदु । थुज्वःगु मनसाय ज्वनाः ‘धरहरा निर्माण’या वकालत याइपिं छथ्वः थौं खूब सक्रिय खनेदु । न्हूम्ह संस्कृतिमन्त्रीं नं धरहरा दयेकेमाः, याकनं दयेके, धरहरा याकनं पुस्र्थापित जुइ । वक्तव्य पिकाइ । देशया थुज्वःगु विकराल स्थितिया च्यूताः तयाः मूल समस्या छु, प्राथमिकता छुकिइ बीगु, बिचाः यानाः न्ववायेमाःम्ह देशया मन्त्रीं थथे ‘धरहरा याकनं दयेके, दयेकेमाः’ धकाः हाला जुइगु पहयात ल्वःगु ज्या खः ला ? झीत चिन्ताया विषय जुइ । छम्ह निर्माण सामग्रीया उद्योगपतिं ला ‘धरहरा’ जिं दयेके’ घोषणा याइ । अथेहे छतका छतका दां चन्दा कयाः धरहरा थनेगु अभियान न्ह्याकेगु खँ वइ । छथ्वः युवात धरहरा पुनर्जीवित यायेमाल । हथाय् चाइ । हथाय् चायेकेत दबाब बीत सुरे जुयाच्वंगु दु । उद्योगपतिं छखे धरहरा ला दयेकी । मेखे उकिया मू वं जनतापाखें गुकथं पुइकी । सयेकी । लुमं लुमं नुगः पीस्से च्वनी ।

वैशाख १२ गतेया तःभुखाचं धरहरा छपु हे जक त्वःधूगु खःसा धरहराप्रति क्यंगु सरोकार ठीक जू । तर धरहरायात कयाः जक वँय् चाये ई खःला थौं ? पहाडबासीतय् लाखौं लाख छेँत पाःताः जुइ । लाखौं पहाडबासीतय् च्वनेत बास मदु । सुरक्षित थाय् दइमखु । मिसा, मस्त, वृद्धवृद्धात अलपत्र जुइ । उकिसनं भुखाचं यानाः पहाडत चिरिबायाच्वंगु दु । पहाडय् चलः वनाच्वंगु दु । पहाडं धी धी पहाड हे गर्लाङ्गगुर्लुम जुयाः ग्वतुलीगु स्थितिइ दु । पहाडी जनजीवनयात गय् यानाः सुरक्षित थासय् पुनस्र्थापित यायेगु ? थौंया तत्क्षणया आवश्यकता जूगु दु । आः याकनं वर्षा ऋतु वइ । मदिक्क वा वइ । पहाडी जीवन झन् जोखिमपूर्ण जुइ । सरकार, जनतां थौं पहाडी जनताया ध्यान केन्द्रित यानाः इमित सुरक्षित थासय् तयेमाःगु दु । अथेहे उपत्यकाया अधिकांश गांया मनूत घरबारविहिन । इपिं खाद्य संकटया शिकार जुइ । मनसुन वइ । मदिक्क वा वइ । गन सुलेगु, गन द्यनेगु । थुज्वःगु विभत्स अवस्थाय् प्रभावित गांया जनता लानाच्वंगु दु । थुमित गय् यानाः सामान्य सुविधा चूलाकेगु ? सरकारया प्रमुख दायित्व जुइ । इलय् हे थुज्वःगु विभत्स परिस्थितियात काबुइ तयेमफुत कि मेगु खतरात वयेफु । ल्वय्या महामारी वयेफु । भुखमरीं मनूत सीफु । थुज्वःगु महासंकटयात ध्याकुनय् तयाः धरोहरा धस्वाकेगु गनं वल ?

अथेहे उपत्यकाया यक्व मनूतय्त नं महाभुकम्पं तसकं पीडाय् लाकुगु दु । गुलिखे मचा, मिसा, वृद्धवृद्धात, मचा बुपिं मिस्तसें थाय् थासय् पाल ग्वयाः दयनीय जीवन हनाच्वन । उकिसनं इलय् ब्यलय् वाफय् वइ । पाल ब्वयेकी । मनूतसें नारकीय जीवन हने बाध्य जुइ । गुलिस्यां छेँ दुनी । बासविहीन जुइन । गुलिं मौ बौ सिनाः टुुहुरा जूपिं दइ । थुज्वःपिनि भविष्य छु जुइ ? देशं थुज्वःपिनि लागि छु याइगु खः ? थुमि पक्ष सुनां न्ववाइगु खः ? थौं छखेरं देश क्षत विक्षत । गुलिखे देशबासीतसें मर्णान्त स्थिति अनुभव याना च्वनेमाली । पीडित पक्षया सः थ्वयेकेमाःबलय् छथ्वः मनूतसें धरहरा निर्माणया खँ  ल्ह्वनी । हिरो जुइत स्वइ । तःभुखाचं देशया अमूल्य सम्पदा नष्ट जुइ । देश थौं छ्यं मदुम्ह मुर्कट्टा थें खनेदइ । सलंसः दँया जीवित इतिहासयात महाभूकम्पं नौ यानाबी । सुन्दर कलाकृतितयत झौ यानाबी । विश्व सम्पदा कथं मान्यता प्राप्त संरचनात धू जुइ । विदेशीतय्त नेपाःया ख्वाःपाः धकाः क्यनेगु सांस्कृतिक, कलात्मक पहिचानया आधारत स्यनी । पर्यटकतयत क्यनेगु नुगः दुनी । ह्वाङ्ग जुइ । भताभुङ्ग जुइ । स्वयं प्रधानमन्त्रीया कार्यालय थौं पालय् वइ । सर्वोच्च अदालत टहराय् न्ह्याइ । देश थुज्वःगु दूरावस्थाय् लाइ । मनूतय् जीवनयात गय् यानाः सामान्य, सुरक्षित स्थितिइ हयेगु ? देशं महान चुनौती फयेमाःगु ई गय् यानाः लाखौं मनूतय्त बासस्थानया व्यवस्था यायेगु ? गय् यानाः पीडित जनतायात नयेगु चूलाकेगु ? राष्ट्रिय विपत्तिया थुज्वःगु घडिइ, राष्ट्रिय समस्यायात राष्ट्रिय दृष्टिं समाधान यायेगु बिचाः मयासे ‘धरहरा’ निर्माणया खँ ल्हाना जुइपिं मनूतय् नियत छु ? बिचाः यायेमाः । थौंया थुज्वःगु भीषण विपत्तिया स्थितिइ धरहरा निर्माण छाय् इमि प्राथमिकताय् लात ? पीडित जनतायात गाँस, बास पाखेर छाय् इपिं दृष्टिविहीन जुल ? थ्व रहस्यया प्रश्न जुइ । थुज्वःपिंत थौंया आम जनतां गुकथं थुइकेगु ! सतर्क जुइमाः । धरहरा याकनं थने । ध्यबा कयाः हानं धरहरा गयेके । मालामाल जुइ । ठेकेदारतय् थ्व स्वप्न खः । थ्व म्हगस पूवंकेत इपिं सक्रिय । धरहरा क्वदली । अबोध मनूत लाइ । सी । थुमित छु मतलब ! धरहरा–वँय्त खः थुपिं ।

–०–