नर्मदेश्वर प्रधान

हालय् । हेलिकप्टर दुर्घटनाय् लाइ । मां, मचायात उपचार यायेत रिजर्भ यानाहःगु हेलिकप्टर । काठमाडौं थ्यने मलाकं हे कुतुं वनी । दुर्घटनाग्रस्त जुइ । हेलिकप्टरय् च्वनावःपिं फुक्कं सी । दुःखद् घटना । काठमाडौं थ्यंके । उपचार याके । स्वस्थ जुइ । म्हगस म्हंकाः वःपिनि नियति उपचार मखु, मृत्यु जुयाबी । न्हियान्हिथं थें देशय् मोटर दुर्घटनाया खबरय् वयाच्वनी । थुलि सित, उलि सित । सीपिनि ल्याःचाः न्यने । धाइ, दुर्घटना आकस्मिक जुइ । अप्रत्याशित जुइ । प्रत्येक दुर्घटना उकिं दुःखद् जुइ । दुर्घटनाया बुखं सकसितं सम्वेदनशील यानाबी । तर । झीथाय् दुर्घटना थुलि जुइ । जुयाच्वनी । दुर्घटना आकस्मिक खयां नं थनया दुर्घटनात नियमित आकस्मिकता थें खनेदइ । उज्वःगु आकस्मिकता गुगु नियमित जुइ । जुइ हे माः । उकिं थौं दुर्घटनाप्रति मनूत उलि गम्भीर जुइथाय् मदु । फुक्क भाग्यया खेल । कपाः दायाच्वनेगु बाहेक मेगु उपाय छु ? लिसः मदु ।

दुर्घटनाया बुखँत न्यनेत । हवाइजहाज कुतुंवंगु, बसत फातापुगु, मनूत भीरं कुतुंवंगु । छाय् थें दः थ्व दुर्घटनात थौं देशया नियतिया बिम्ब थें अनुभव जुइ । देशया वर्तमानया मानौं व दुर्घटनात प्रतीक खः, किपा खः । देश गनं कुतुं वनाच्वं थें । देय् ब्रेकफेल नयाः भीरं कुतुंवने त्यं थें । छुं नं छुं यन्त्रय् गडबड जू थें । देश थौं सुपाचँय् तनाच्वंगु हेलिकप्टर थें । गनं पहाडय् ठक्कर नइ ला नइला थें देश । थौं देश ग्वःफसय् लाःगु अनियन्त्रित हवाइजहाज । गुबले छु जुइ ? त्रसित, भयभित, मूर्छित यात्रुत थौं झी । आघातित....अनिश्चित भाग्य घानाः आः छु जुइ अले छु जुइ.... अन्धकारया यात्राय्... उडानय् । थथे नैराश्यता ह्वले । जनताया नुगः मनोबल कमजोर जुइ । नुगः क्वतुनी । ग्लानीं ग्रस्त जुइ । सास दत्तले आश । उकिं ल्हाः तुति त्वःतेगु खँ जुइमखु । न्ह्याथें हे खतराया घडीइ नं म्वायेगु संघर्ष यायेमाः । संघर्ष यायेत न्हापां थः गुगु स्थितिइ । उकिया वस्तुगत ज्ञां दयेमाः । कायेमाः । वस्तुस्थितिप्रति सचेत जुइमाः ।

डा. महेन्द्र लामा । वय्कः मूल नेपाली खयां नं भारतीय नागरिक । वय्कः सिक्किम विश्वविद्यालयया भूपू उपकुलपति व जवाहरलाल युनिभर्सिटीया प्राध्यापक वय्कः । थौंकन्हय् नेपाल–भारत प्रबुद्ध समूहया छम्ह सदस्य । छगू अन्तर्वार्ताय् डा. लामां धाःगु लुमनी । राज्य प्रभावकारी जुइत देश संस्थागत रुपं न्ह्याःवनेमाः । प्रशासन, न्यायपालिका, पुलिसफोर्स, विश्वविद्यालय थुपिं फुक्क देशया जग संस्थात खः । राज्य संचालनया आधार संस्थात अनेक दइ । देशया आधार संस्थात गुलि संस्थागत कथं न्ह्याइ । सबल जुइ । प्रभावकारी जुइ । उलि हे देश न्ह्याःवनेफइ । जनतां देश, सरकारया अनुभूत यायेखनी । देशया प्रत्येक संस्था मर्यादित कथं संचालित जुइमाः ।

थौं देशया दुर्भाग्य । संस्थागत मर्यादा देशय् शून्य । देशया मुटु सरहया संस्थात थौं मनोमानी ढंगं संचालित जुइ । राजनीतिक हस्तक्षेप, भागबण्डाया कुनियतं देशया सम्पूर्ण संस्थात दूषित, फुक्क भाँडभैलों ग्रस्त । प्रत्येक संस्थाय् राजनीतिक दल, नेतातय् व्यक्तिवादीता हावी ।

थौं प्रत्येक राष्ट्रिय संस्थात राजनीतिक दलतय् जू म्हितेगु खाल, क्यासिनो थें जुयाबी । प्राज्ञत, विद्वान, कवि, साहित्यकार स्वयां नं पार्टीया सदस्य खनेदइ । प्रशासनया संचालन, उतारचढाव नेता, दलतय् स्वार्थ, महत्वाकांक्षा पूर्तिया निंतिं जुइ । जनताप्रति लक्षित जुइमखु । प्रशासन, लोकसेवा आयोग, न्यायपालिका थुज्वःगु पवित्र संस्थाय् नं सचिव, सदस्य, न्यायाधीशतय् चयन, नियुक्ति राजनीतिक पृष्ठभूमि, पूर्वाग्रह, अनुग्रहया आधारय् जुइ । थुज्वःगु बाह्य नग्न हस्तक्षेप व प्रभाव, नियन्त्रणया आधारय् गुगुं संस्थाया संचालन विशुद्ध संस्थात रुपय् गय् जुइफइ ? थौं देशय् अनेक राष्ट्रिय संस्थाय् खनेदुगु व्यापक अराजकता, अकर्मण्यता थ्व न्ह्यसःया लिसः जुयाबी । देश गन यंकेगु.... गन थ्यंकेगु सुं नेतातय्के भिजन मदु । गय् यानाः शक्तिइ वयेगु । शक्ति वयेत गुज्वःगु खेल म्हितेगु, षड्यन्त्र यायेगु ? थुज्वःगु हिसाब, किताबय् नेतात व्यस्त । भागबण्डा यानाः सीकाःभ्वय् न्यायेकेगुली नेतात तल्लीन ।देशय् नेतातसें थःगु शक्ति संचय यायेत अनेक हर्कत याइ । जनताय् अनेक जाल तइ । थांै देशय् राष्ट्रियताया खँ खूब चर्के जुइ । देशय् सकसितं छधी याइगु राष्ट्रियता गुज्वःगु जुइ । जुइमाः । मंकाः राष्ट्रियता विकास यायेगु च्यूताः, चिन्तन सुं नं नेतातय्के दुगु मखु । प्रत्येक नेतातय् राष्ट्रियता सम्बन्धी थःथःगु तिकडम दु । ओलि राष्ट्रवाद । प्रचण्ड, बाबुरामया राष्ट्रवाद । देउवाया राष्ट्रियता । देशय् थौं अनेक राष्ट्रवाद खनेदइ । देश छधी यायेगु राष्ट्रवादया चिन्तन स्वयां थःथःगु शक्ति संचय यायेगु, स्वार्थ सिद्ध यायेगु राष्ट्रवादया जाल नेतातसें जनताय् वांछ्वयेत स्वइ । जनतायात भ्रमजालय् क्यंकी । देश जनतायात विभाजित याइगु, पक्षपात याइगु राष्ट्रवाद सही राष्ट्रवाद जुइमखु । देश सकस्यां खः । देशप्रति सकस्यां अपनत्वया अनुभूति यायेखनेमाः । देशया सम्वृद्धि धयागु भौतिक, आर्थिक जक जुइमखु । भावनात्मक सम्वृद्धि नं खः । जनताय् भावनात्मक सम्वृद्धि ब्वंलंकेमफुत कि देश दुर्घटनाय् लाइ । भीरं कुतुं वनी ।