- सानुराजा शाक्य

संविधानसभां हे संविधान दयेकेमाःगु दंद“ निसेंया तनतन मात्र छगू थान संविधान नितिं मखु । तर थन ला न्≈याथे याना सां संविधान छगू थान माःगु थें च्वंक संविधान हयेत यथास्थितिवादी दलत हथाय् चाल । मस्यौदा संविधानय् वःगु सुझाव व सिमांकन सहितया संघीय संविधान मवल धाःसा जुइ फइगु जनताया विद्रोहयात पनेत जक छगू थान संविधानय् प्रदेशया सिमांकन दुथ्याकूगु थें खनेदत । न्हापांगु मस्यौदाय् सिमांकन धइगु विज्ञतसें यायेमाः धकाः सिमांकन त्वताःगु धापू नेतातय् खः । तर सिमांकन सहितया संविधान महल धाःसा जनताय् वने हे मफइगु परिस्थिति ब्वलंनीगु खनेदयेवं नेतात हे विज्ञ जुया हःगु खुगू प्रदेशया सिमांकन छु कारणं जायज, वैज्ञानिक व अन्तरिम संविधान, न्हापांगु संविधानसभाया मर्मनाप स्वाः धकाः क्यनेफुगु अवस्था मदु । नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसीतसें माग याःगु पहिचान व सामथ्र्ययात हाचां गायाः थ्व समुदाययात च्यालेन्ज हे यायेगु कथं वःगु खुगू प्रदेशीय संघीय संरचना सहितया संविधान नेपाःयात मेगु द“ द“ तक द्वन्द्व, राजनीतिक खिचातानी ब्वलना अस्थीरताया ल्यनाच्वनीगु संविधान जक वइगु जुल । दुर्भाग्य नेपाः हानं छक समृद्धि, स्थीरता, विकास सहित समावेशी लोकतन्त्रय् प्रवेश जुइफइगु प्रस्थान बिन्दूं तापात । थ्व देसय् छुं हे जुइमखु धाइपिं हे सत्य खः धइगु प्रमाणित जुइगु कथं खुगू प्रदेश सहितया संविधानं अन्तत नेपाःयात द्वन्द्वया चक्रब्यूहं मुक्त मयाइगु जुल ।

आदिवासी जनजाति, मधेसी, थारुया चाहनायात अस्वीकार यानाः अखण्डवालातय् माग धाःसा तुरुन्त पूवनीगु देश जुल थ्व । छाय् कि निर्णय यायेगु थासय् च्वंपिं शीर्ष नेता धाःपिं स्वम्हं अखण्डया माग याइगु जातीय पुचःया हे नेता जुल । सूदुरपश्चिमं शुरु जूगु अखण्डया माग पूरा जुइगु, अखण्ड लुम्बिनी जुइमाः धइगु माग पुरा जुइगु तर थारुतय् चाहना पूरा मजुइगु, मधेसीतय् चाहनायात राष्ट्रघाती खनीगु, आदिवासी जनजातिया मागयात साम्प्रदायिक सद्भाव स्यंकेत वःगु माग धकाः भ्रम न्यंकाहःगु संविधानं चरम असमानतायात सम्बोधन मयाइबलय् अखण्ड नेपाःया भविष्य तकं वाराक्वारा सनी । देसयात निकास दइ धकाः हयेत्यंगु संविधान अन्ततः निकास चायेकीगु स्वयां निकास प्वाः तिना धः जाम जुयाः देसय् जनताया मुक्ति मदइगु संविधानया औचित्यता हे छु दु धकाः । उकिं खुगू प्रदेश सहितया संघीय संरचनाया सहमतिं आन्दोलनं त्याःगु सम्झौताया हार जूगु दु ।

द्वन्द्व नं मदइगु, पहिचान नं दइगु धकाः कांग्रेसीतसें धाइगु नारायात खुगू प्रदेशया संघीय संरचनां अस्वीकार यानाबिल । थ्व खुगू प्रदेशया संघीय संरचनां पहिचानयात तिरस्कार यात अले पहिचानयात तिरस्कार यानाः वःगु संघीय संरचनां द्वन्द्व मदयेकीगु मखुकि द्वन्द्व अप्वयेकेगु ज्या जक याइ । थ्व संरचनाया निर्माणं नेपाःया संघीयताया माग छाय् जुल धइगु मर्मयात नं गःकीगु ज्या यात । संघीय संरचना प्रशासनीक संघीयताया नितिं माग जूगु मखु । पहिचान, पहु“च व प्रतिनिधित्व अले राज्य व जनताया सम्बन्ध थःगु छे“य् क्वय् हे लुइके फयेकेत संघीयता माःगु खः । तर संघीयताया मर्मयात गःकिया हःगु खुगू प्रदेशया संघीय संरचनाया कारणं मुलुकया द्वन्द्व यथावत जुइगु अले राजनीतिक गतिरोध ल्यंनीगु कथं वःगु संविधानं अधिकांश जनतायात फाइदा याइमखु । खुगू प्रदेशया संरचनां नेपाःया आदिवासी जनजाति, मधेसी, दलित व कर्णाली थेंज्याःगु लिउने लाःगु क्षेत्रया जनतायात हानं नं निगूगु दर्जाया नागरिकय् है कैद यानातइगु स्पष्ट हे दु । थुकिया फाइदा राज्यसत्ताय् प्रभुत्व दुगु ब्राम्हण जातिया छुं अगुवातयत ला दइ तर समग्र वर्गीय उत्पीडनय् दुपिं ब्राम्हण समुदाययात नं भिंकी मखु । संघीयता, राज्यपुनर्संरचना व न्हूगु संविधान माःगु धइगु पहिचानया दावेदारतय्त पहिचान बिइगु, पहु“च मथ्यंपिन्त राज्य हे अन थ्यंकः वनेगु व समानुपातिक समावेशी प्रतिनिधित्व मदुपिंन्त प्रतिनिधित्व सुनिश्चित याकेगु खः । थुकथंया राज्यपुनर्संरचना फुक्क जाति समुदाययात अधिकार दयाः राज्यप्रति थःगु दायित्व व समर्पण अप्वयेकेगु नं खः । थुकिं यानाः लिउने लाःगु झीगु देय्, अविकसित झीगु देय् समृद्धिया ल“पुइ वनेत अःपुइ । अले थुकिया फाइदा धइगु आदिवासी जनजाति, मधेसी, दलितयात जक दइगु मखु समृद्धिया फाइदा ला वर्गीय रुपं लिउने दुपिं ब्रम्हू क्षेत्रीतय्त नं लाइ नि । तर थःगु हे समुदायया फुक्क मनूतय् आर्थिक समृद्धि जुया हैसियत अप्वइ धकाः चिन्तित जूपिं यथास्थितिवादी कांग्रेस, एमाले व एमाओवादीया तथाकथित नेतातसें मुलुकयात अविकसित हे यानाः थःगु वर्चश्व कायम यानातयेगु यथास्थितिवादय् हे मुलुकयात थाकातयेत थुकथं खूगु प्रदेशया संघीय संरचनासहितया संविधान हयेत हथाय् चाःगु खः ।

थुकथं वइगु संविधानं आदिवासी जनजाति मधेसीतयत राजनीतिक रुपं अलग्ग हे संगठीत जुइत अझ बाध्य याकाबिउगु दु । थुकिया नितिं यथास्थितिवादी दलतयत धन्यवाद हे बिइमाः । संविधान जारी जुइधुंकाः राजनीतिया केन्द्र आदिवासी जनजाति व मधेसी मुद्दाय् नेपाःया राजनीतिक केन्द्रीत जुइ, थ्व हे मुद्दाया लिधंसाय् हे उमिसं दयेकीगु प्रत्येक प्रदेशय् यथास्थितिवादी दलत नाप संघर्ष जुइ, प्रस्तावित संघीय संरचनाया लिधंसाय् गठन जुइगु संघीय नेपाः व संघीय प्रदेशय् न त राजनीतिक सुधार न त आर्थिक सुधार हे हये फइ मात्र असन्तोष, विद्रोह व असमानताया भण्डार जक अप्वः जुजुं वया पिदनीगु ज्वालामुखीं यथास्थितिवादी पार्टीतय्त विस्थापित यानाः आदिवासी जनजाति व मधेसी शक्तिया तेज अप्वइगु खः । उकिं आः हे आदिवासी जनजाति व मधेसी समुदाय निराश जुइमाःगु आवश्यकता मदु । थौंया पराजय नं भविष्यय् प्राप्त जुइगु विजययात सुनिश्चित याइ ।

–०–