- नर्मदेश्वर प्रधान

वइगु संविधानय् प्रदेशया संख्या व सीमांकनयात कयाः असन्तोष वा आक्रोश व्यापक जुया वयाच्वंगु दु । जनताया भावनायात थुइकाः उकिया यथोचित कदर सरोकारवालातसें यायेत लिचिलिगु खःसा जनताया असन्तोषं भयावह रुप कायेफु । अझ हिंसात्मक आन्दोलनय् प्रेरित जुइफु । समस्या जटिल व अनियन्त्रित जुइ न्ह्यः जिम्मेवार नेतातसें सुझबुझ क्यनेमाः । देशय् अराजक स्थिति सृजना मयाकेगु प्रयास यायेमाः । मनोमानी ढंगं देशयात हाँके यायेत स्वइपिं कथित नेतात पाखें देशयात सकुशल न्ह्याकेफइमखु । इमिगु हँकाइ नं देशयात मखु मखु थाय् यंकाः न्याकाबी । देशयात लीगं पिने यंकाः दुर्घटनाग्रस्त यानाबी । थौं देशयात देश, जनताया मर्म थुइकाः हाँके याइम्ह कुशल, सक्षम चालक मालाच्वंगु दु । ग्व ? गुबले लुइगु ? संविधान संघात्मक जुइगुलिं अनेक प्रदेशत दइगु स्वाभाविक जुइ । तर प्रदेशतय् सीमांकन लिपा यायेगु यानाः संविधान हयेगु कुतः जूगु खः । तर कुतः असफल जुइ । प्रदेशतय् सीमांकन यासें नेतातसें खाका जनतासमक्ष प्रस्तुत याइ । जनताया नाडी जाँचे याइ । आः संविधान निर्माण संविधानसभां जुइ । थ्व नेपाःया जनताया निंतिं अभूतपूर्व, ऐतिहासिक उपलब्धि खः । सार्वभौम जनतां दयेकीगु संविधान सम्पूर्ण जनताया न्याय, समानताया पक्षय् जुइ । जनतां विश्वास याइ । तर यथार्थय् अथे जुयाबीमखु । संविधान दयेकेगु प्रक्रियाय् संविधानसभाया अधिकांश सदस्यतय् छुं महत्वपूर्ण भूमिका दइमखु । इपिं मात्र बुद्धिचालया प्यादा थें जुइ । निम्ह प्यम्ह नेतातय् मात्र दास । फलतः संविधानसभां दयेकीगु संविधान धइगु हे निम्ह प्यम्ह नेतातय् मत्तीइ लू थें दयेकीगु संविधान जुयाबी । न संविधानविदतय् सरसल्लाह न बुद्धिजीवितय् सहभागिता । नां जक संविधनसभां दयेकूगु जुइ । निम्ह प्यम्ह नेतातय् अहंकार व स्वार्थपूर्ण सम्झौताया दस्तावेज जुयाबी संविधानया मस्यौदा । वयात देशं शिरोपर यायेमाली । क्या दुर्भाग्य !

प्रदेशतय् सीमांकन नक्सा पिहांवइ । असन्तोष व्यक्त याःपिं सकसितं देशद्रोही, जातिवादी धकाः दोष बी । बद्नाम यायेत स्वइ । प्रदेशया विभाजन देशया सांस्कृतिक भूगोलयात च्यूताः तइमखु । च्यूताः मतःगु जक मखु सांस्कृतिक भूगोलयात क्षत विक्षत यायेत स्वइ । अझ थ्वया सिबें नं खतरा ला नेतातसें देशया विविध सांस्कृतिक भूगोलयात नष्ट यानाः एकल सांस्कृतिक भूगोलया वर्चस्व कायम यायेत स्वइ । निम्ह प्यम्ह नेतातय् स्वार्थ व अहंकारया लिच्वः थौं देशया आम जनतायात बांमलाक्क लानाबी । देशया अमन, चैन यात हे थ्वं चुनौती बी ।

थौं देशय् जुयाच्वंगु अशान्ति उत्तेजित यायेगु ज्या नेतातपाखें जुयाच्वंगु दु । पलाःपतिकं नेतातय् मस्यौदायात अस्वीकार याइपिंत जातिवादी, राष्ट्रघाती धकाः नेतातसें ब्वः बी । थुज्वःपिंत तुफिं धू पुया छ्वये थें छखें छ्वयाबी । सीधयेका बी । नेतातसें हुँकार यानाच्वनी । थःगु माग न्ह्यथनाः, न्याय कायेत स्वयाच्वंपिं जनतायात नेतासें ल्हायेगु खँ थ्व मखु । नेतातय् भाय् राजनीतिक जुइमाः । जनतामैत्री जुइमाः । विरोधी लिसे नं इपिं सहिष्णु जुइमाः । तर पलाःपतिकं विरोधी खंकाः थःगु अधिकार, न्याय फ्वनीपिंत पेलान यायेगु राजनीतिक बुद्धिमानी जुइ ला ? थौं देशय् थःगु ल्हातिइ धवः, पन्यू कयाच्वंपिं नेतातसें राजनीतिक बुद्धिमानी क्यनाच्वंगु मदु । थ्वया लिच्वः गन थ्यनीगु जुइ ?

संविधान निर्माणया घडि धइगु इतिहासया तःधंगु मोड खः । थन अधिकार चुके जुल कि सिधल । थौंया प्रादेशिक सीमांकनं देशया सांस्कृतिक भूगोलयात हुयाछ्वयेगु लक्ष्य काये धुंकूगु दु । थ्व सांस्कृतिक भूगोलया अन्त जुल कि देशया तःजिगु सम्पत्ति नष्ट जुइ । देश सांस्कृतिक रुपं दरिद्र जुइ । सलंसः दँ बिकाः निर्माण जुयाच्वंगु देशया विविध सांस्कृतिक भूगोलयात निम्ह प्यम्ह नेतातसें छघौ नं थुनेत्यंगु दु । थ्व सम्पूर्ण देशबासीतय् निंतिं हे तःधंगु क्षति खः । तर थनया अहंकारी नेतातसें थथे मधाः । अःखः राष्ट्रिय सम्पदायात न्हंकेत स्वयाच्वंगु दु । थौं निर्णायक नेतात निश्चित जातिया, कवःया खः । थःगु जातिगत अहंकारयात इमिसं शक्तिया लिधंसाय् व्यक्त यानाच्वंगु दु । जातिगत भडकावयात प्रोत्साहित यानाच्वंगु दु । नेतातय् कारणं हे थौं जातीय द्वन्द्व वयाच्वंगु दु । खुं हे ‘खुँ वल’ धकाः हल्ला याइ थें थम्हं जातिया खं मेपिंत त्यलेत स्वयाः व अःखः मेपिंत जातीय द्वेष थनीपिं धकाः दोष बीगु उचित जुइ ला ? नेताजीपिं ! जातीय अतिवाद अहंकारवाद पनेमाः । देशया एकता स्यंके मज्यू । तर जातीय संस्कृति संरक्षण यायेत स्वयेगु जातीय अतिवाद खः ला ? अहंकारवाद जुइ ला ? वरु थःगु अधिकार, संरक्षणया निंतिं सः थ्वयेकीपिंत दमन यायेत स्वइपिं जातीय अतिवादी, अहंकारवादी खः । जुइ । संविधान निर्माणय् अहंकारी, संकीर्ण नेतातय् संकुचित सोचया कारणं देश जातीय द्वन्द्व चर्के जुयाच्वंगु दु । देशया निंतिं थ्व हानिकारक जुइ । नेतातसें इलय् हे बिचाः यायेमाः ।

–०–