प्रेम नेवाः
नास्तिक खँग्वःया तप्यंगु अर्थ खः – आस्था मदुम्ह । तर ईश्वरप्रति आस्था मदुम्हेसित नास्तिक धायेगु यानाच्वंगु दु । पूर्वीय परम्पराय् नास्तिकतय्गु गुरु बृहस्पति खः । तर नास्तिकवादया प्रचारक धाःसा चार्वाक खः । चार्वाक धाःगु ‘चारु+वाक्’ अर्थात् खँ सःम्ह धइगु जने जू । थ्वया अस्तित्व छम्ह हे मनू खः वा परम्परा हे खः धइगु मस्यू । तसकं हे खँ सःपिं जुयाः चार्वाक धाःगु खः । थुज्वःम्ह हे छम्ह चार्वाकं राम वनबासय् वनेत्यंबलय् ‘जुजु जुयाः च्वनेगु त्वःताः छु यायेत वनबास वनेमाःगु’ धकाः अनेक तर्क–वितर्क याःबलय् तर्कय् रामं त्याके मफुत । उकिं रामं नं चार्बाकतय्गु खँ न्यनेमज्यू भड्के जुइ धकाः धयातःगु दु । अर्थात् चार्वाकयात तर्कवितर्कय् रामं नं मफुगु जुयाच्वन ।
बौद्ध साहित्यय् धाःसा पायासि धइम्ह छम्ह जुजुया चर्चा वइ । उम्ह जुजुं मृत्युदण्डय् लाःम्ह छम्ह मनूयात छ सिनाः गन थ्यनीगु खः, अनं जितः गुगु नं कथं खबर या धकाः धाःगु जुयाच्वन, तर उम्ह मनुखं खबर मयाः । उकिं आत्मा मदु धकाः वं धाल । उम्ह जुजुं आपालं कथं थुगु परिक्ष्ँण नं याःगु जुयाच्वन ।
गन तर्क बुद्धिं ज्या याइ, अन आस्थाया थाय् दइमखु । अथे जूगुलिं स्वयम् धर्मशास्त्रज्ञत (थ्योलोजियन) प्रकारान्तरं नास्तिक हे जूवनी ।
थौंकन्हय्या आध्यात्मिक गुरुपिसं ‘अनुमान मखु अनुभव’ अले माने यायेगु मखु, जाने यायेगु धकाः मनूतय्त प्रचार यानाच्वंगु दु । थीथी विधि छ्यलाः मानसिक शान्तिया अनुभूति नं याके बियाच्वंगु दु । तर थ्व नं प्रकारान्तरं नास्तिकवाद हे जूवनी धइगु तर्क थौंकन्हय् पिहां वयाच्वंगु दु ।
गोपाश शाक्य धइह क्रान्तिकारी गथे च्वं धकाः मस्यूबलय् पूर्वय् मांपिसं थः मस्तय्त ‘गोपाल शाक्य वइ न्हि’ धायेवं ग्यानाः मस्त सुम्क च्वं । तर लिपा वनाः वहे मचा कम्यूनिष्ट पार्टीइ दुहाँ वन, अले गोपाल शाक्य नं म्हसिल । थः नं गोपाल शाक्य थें तुं क्रान्तिकारी ज्या याः जुल । छगू इलय् ‘झापा जेल ब्रेक’ याःम्ह सीपी मैनाली धाल धायेवं छु छु न थें च्वं, वया नितिं मनूत सीत व स्यायेत नं तयार, तर वहे सीपी मैनाली चकं दबुली वयाः भाषण याःबलय् भाषण तकं बांलाक्क याये मसःम्ह नेता ठहर जुल । प्रचण्डया सवालय् नं उकथं हे जुल ।
गुबले थःम्हं प्रत्यक्षतः खनी, सीकी उबलय् आस्थां कमजोर जुइ । अले उम्ह व्यक्ति वा वस्तुया ‘देवत्व’ हरण जुइ । अले आस्थां याइगु ज्या नं याइमखु ।
म्हिगः गुलिं प्रजातन्त्र, गुलिं साम्यवाद, गुलिं जनवादी क्रान्ति धइगु प्रतिया आस्थां हे परिचालित जुल । थःगु तन, मन धनं फुकाः सन । छगू परिवर्तन नं वल । द्वन्द्वकालय् शाही सैनिकतय्त कान्तिपुर नं ब्वंके मब्यूगु हुनि नं थुज्वःगु हे जुइमाः ।
थुकथं स्वयेबलय् तर्कबुद्धि व आस्था विपरीत खँ खनेदइ । गुबले स्वतन्त्र चिन्तनया जागरण जुइ, उबले आस्था म्हो जुजुं वनीगु स्वाभाविक खः । तर अन्धभक्ति, अन्धश्रद्धा वा सकारात्मक रुपं धायेगु खःसा आस्थां नं आपालं ज्या याइ । सःस्यूपिं मनूत ख“ सःपिं तर ज्या लगे मजूपिं नं जुइफु ।
थौंकन्हय् नास्तिक मतवादया नं ब्यापक चर्चा जुयाच्वंगु दु । पश्चिमी जगतय् इमिकुरु धम्ह दार्शनिकयात नास्तिकवादी धकाः धायेगु याः । तर पूर्वय् गथे नास्तिकतावादयात भोगवादी धकाः प्रचार जुल व चार्वाकयात भोगवादी पर्यायकथं प्रचार यात, उकथं हे पश्चिमय् नं इमिकुरुयात उकथं प्रचार याःगु खनेदु । तर नास्तिकवाद धइगु भोगवाद अर्थात् त्याय् कयाःसां घ्यः त्वनेगु धइगु सिद्धान्त धाःसा मखु ।